ELIPHAS LEVI

ELIPHAS LEVI

π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ 

   Πρόκειται για τον Alphonse-Louis Constant (1810-1875).

Γεννήθηκε στο Παρίσι. Φοίτησε στο ιερατικό σεμινά­ριο του Αγίου Σουλπικίου, χειροτονήθηκε διάκονος. Εγκαταλείπει το Σεμινάριο, πράγμα το όποιο έκανε τη μητέρα του να αυτοκτονήσει. Γίνεται μοναχός Βενεδι­κτίνος. Λόγω των δοξασιών του αποκλείεται από την ιερωσύνη. Σε ηλικία 36 ετών παντρεύεται. Από αυτό το γάμο αποκτά μία κόρη, που πέθανε σε ηλικία 7 ετών.

Αργότερα εξωραΐζει το όνομά του και γίνεται Μάγος Eliphas Levi. Γράφει το βιβλίο «Δόγμα και τυπικό της Υψηλής Μαγείας», χωρίζει τη γυναίκα του και συμπληρώνει το συγγραφικό του έργο με τα βιβλία «Ιστορία της μαγείας», «Η κλείδα των μεγάλων μυστικών» κ.α.

Σήμερα υπάρχει στο Παρίσι ένας Κύκλος Eliphas Levi. Τα «Φιλοσοφικά Τετράδια» αυτού τού κύκλου κυκλοφο­ρούν μεταξύ μαθητών με αλληλογραφία. Στην Αθήνα υ­πάρχει επίσης ένας κύκλος, που καταβάλει προσπάθειες να ενεργοποιηθεί. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δό­θηκαν από την Πρόεδρο τού Κύκλου των Παρισίων, υ­πάρχουν μυητικές εταιρείες, που συνεχίζουν τις διδασκα­λίες τού Ε. Levi. Ο Κύκλος αποτελεί την προετοιμασία για την είσοδο σε μια τέτοια εταιρεία, γιατί χωρίς τη «μύηση» δεν μπορεί να φθάσει κανείς στο «φως» (Τετρά­διο αριθ. I, σ. 5).

Κατά τον Levi η «νέα συναγωγή», δηλαδή η Εκκλη­σία, «κατέστη στείρα, όπως και η αρχαία». Με τον ερχο­μό τού «παρηγορητή», του «πνεύματος της νοήσεως», που προανήγγειλε ο Χριστός, η ανθρωπότητα θα ελευθε­ρωθεί «από τα ασφυκτικά σπάργανα της ιεραρχίας» (Αββά Constant/Eliphas Levi, Η Βίβλος της Ελευθερίας, Παρίσι 1841, ακριβής μετάφραση, Τετράδιο 1, σ. 7-8).

Σύμφωνα με τη διδαχή τού Ε. Levi ο Θεός είναι «η πρώτη αιτία», «νοήμων» και «καλή», αφού το κακό «δεν είναι παρά μια στέρηση τού όντος, επεκτατική... νοημο­σύνη και αγάπη». Κατά την αντίληψη τού Ε. Levi «ο Θεός δεν είναι έξω από τη φύση... είναι μέσα σε κάθε τι που υπάρχει». Ως «αιτία» ποτέ δεν έπαυσε να παράγει «το αποτέλεσμά του»· ό,τι υπάρχει «δεν έχει αρχίσει και οι μορφές του ποικίλουν ακατάπαυστα, αποτελούν το α­ναγκαίο αποτέλεσμα των αιώνιων συνδυασμών των αριθ­μών, που κινούνται κυκλικά γύρω από την μεγάλη μονά­δα» (Η βίβλος της Ελευθερίας, σ. 9).

Η πορεία τού σύμπαντος είναι κυκλική. Ο Levi μι­λάει για το τεράστιο ωρολόγιο που γυρίζει συνεχώς. Όταν κτυπήσει μία η ώρα, «εμφανίζεται μια νέα δημιουρ­γία, αλλά εξέρχεται από την προηγούμενη... Είναι σαν ένα στόμα που εκπνέει, εισπνέει και εκπνέει ακατάπαυ­στα. Η πνοή του εξακοντίζει στο χώρο εκατομμύρια νέων κόσμων, έπειτα τα μυστηριώδη χείλη του μισανοί­γουν και τους έλκουν δια μιας άφατης εισπνοής. Έτσι κι ο Θεός, απορρίπτει και απορροφά... Ο Θεός είναι σαν τη θάλασσα που έλκει την παλίρροια και την αμπώτιδά της, δίχως ν' αυξάνουν ή να μειώνονται τα ύδατά της.

Ω άνθρωποι, που κοιτάζετε τον ουρανό, γιατί ψάχνετε τον Θεό έξω από τον εαυτό σας; Μήπως δεν νοιώθετε την ύπαρξή σας; Ο Θεός είναι μέσα σας επειδή σεις είσθε... είναι μέσα σε κάθε τι που είναι και είναι κάθε τι που είναι. Είναι ολόκληρος παντού και δεν περιέχεται πουθενά. Α­ποκαλύπτεται όπου εκδηλώνεται η ζωή» (Η βίβλος της Ελευθερίας, σ. 9-10).

Με αυτόν τον τρόπο ο Levi διδάσκει τον απόλυτο μονισμό. Δεν υπάρχει διάκριση ουσίας ανάμεσα στον Θεό και στον κόσμο, στο πνεύμα και στην ύλη. «Η ύλη και το πνεύμα δεν είναι δύο όντα... διότι το ον είναι ένα: κι αυτό που είναι δεν είναι παρά μόνο στην μονάδα» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, σ. 11).

Ο Ε. Levi μιλάει επίσης και για Τριάδα και μάλιστα για «τρία πρόσωπα, που είναι ξεχωριστά και ίσα σε όλα τα πράγματα και βρίσκονται το ένα μέσα στο άλλο και δεν είναι το ένα χωρίς το άλλο» (Η Βίβλος της Ελευθε­ρίας, σ. 18). Όμως οι όροι αυτοί δεν κατανοούνται με τον τρόπο που κηρύττει η Εκκλησία.

Στο κεφάλαιο «Τριάς» γίνεται λόγος για «ένα Θεό Πα­τέρα των ανθρώπων, ένα Τέκνο αυτού του Πατέρα, που υ­πήρξε άνθρωπος όπως και μείς, για να μας αγαπά ως αδελ­φούς, κι ένα Πνεύμα αγάπης που είναι τρυφερό ως μητέ­ρα και γλυκύ σαν σύζυγος... Για τα παιδιά ο Θεός είναι πατέρας, για τους έφηβους, είναι αδελφός, για τους φτιαγμένους ανθρώπους είναι αγάπη... Έτσι ο Θεός απο­καλύφθηκε τρεις φορές στον κόσμο, πάντοτε διαφορετικός και πάντοτε ο ίδιος. Και κάθε μια από αυτές τις αποκαλύψεις του προαναγγέλθηκε από μια ένδοξη ανυπακοή και από μια νέα θυσία του ανθρώπου στην ελευθερία που τον καθιστά Θεό». «Κάθε πρόσωπο έχει την ειδικότερη εκ­δήλωση του και είναι πάντοτε ο ίδιος ο Θεός» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, σ. 18-19).

Ο Θεός, λέγει ο Levi, έδωσε στον άνδρα την ελευθερία και για χάρη της ο άνδρας «έδωσε αυτή τη ζωή που του είχε δώσει ο Θεός». Όμως τώρα πρέπει να «πληρώσει την ελευθερία του με επτά χιλιάδες έτη μαχών και επίπο­νων εργασιών», όπως ο Ιακώβ που παντρεύτηκε τη Ραχήλ έπρεπε να την αγοράσει και πάλι με εφτά χρόνια δου­λείας. «Είναι ο συμβολικός φοίνικας που καταναλώνεται και αναγεννάται άφ' εαυτού».

Ο Ε. Levi υπόσχεται στους οπαδούς του να γίνουν οι «πρωτότοκοι μιας νέας φυλής». Σ' αυτή τη διαδικασία ο άνδρας είναι η αγάπη και η γυναίκα η «νοημοσύνη της αγάπης». Η αγάπη και η νοημοσύνη βρίσκονται σε ανεκδήλωτη μορφή μέσα στην ουσία του Θεού». Από την ένωση των δύο αυτών στην εκδηλωμένη μορφή «το ον πηγάζει κατά κύματα από τα κύματα της ευτυχίας του».

Αυτό το ον χαρακτηρίζεται από τον Ε. Levi ως «ακα­τάπαυστη δημιουργία της οποίας η μορφή, ανεξάντλητη μέσα στα πλούτη της, διηγείται τα άφατα θαύματα». Η «νοημοσύνη» αποτελεί είδος καθρέφτη, λέγει ο μάγος Levi και μέσα σ' αυτόν «κοιτάζεται» η αγάπη και «ανα­λαμβάνονται» διαδοχικά οι μορφές όλων των όντων ανά ζεύγη. Αυτά τα ζεύγη είναι «εικόνες της αγάπης» και «α­ναπαράγονται» όταν «αγαπώνται και εναγκαλίζονται».

Δεν πρόκειται εδώ για διαδικασία δημιουργίας με συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μέσα στο χρόνο. «Η δη­μιουργία δεν άρχισε ποτέ και δεν θα τελειώσει ποτέ». «Η θεία σκέψη παρήχθη μέσα στον κόσμο δια διαδοχικών εικόνων - και μέσα σ' αυτές τις εικόνες, ο Θεός μιλούσε στον εαυτό του. Κοιταζόταν μέσα στο έργο του, αναγνω­ριζόταν Θεός και λατρεύτηκε ζων μέσα σε ό,τι είχε κάνει» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, σ. 14-15).

Για τον Ε. Levi ο Εωσφόρος είναι «ο άγγελος της ε­λευθερίας» στον οποίο ανήκει δόξα^˙ «Δόξα σε σένα, ω Εωσφόρε, γιατί όντας η εξοχότερη των νοήσεων μπόρε­σες να πιστέψεις πως είσαι ίσος με τον Θεό... Λάμπεις ό­ταν ο ήλιος δύει... Κι όταν η νύχτα θα έχει νικήσει τα σκότη, συ δεν θα σβήσεις, μοναχικό αστέρι... θα επανέλ­θεις νικηφόρος και θα είσαι γύρω από τον Θεό ως διάδη­μα δόξας. Θα λάμπεις πάνω στην καρδιά του σαν διαμάν­τι. Ο Πατέρας θα σε οπλίσει με τον κεραυνό του ο Υιός θα σου δώσει ένα σκήπτρο επιστεγασμένο με σταυρό και το Πνεύμα με την μορφή νεαρής παρθένου... θα θέσει στο σημαδεμένο πρόσωπό σου τον πρώτο ασπασμό της αγά­πης του. Και θα είσαι σαν τον θριαμβευτή πολεμιστή που επιστρέφει στην εστία του πατέρα του. Και θα αποκλη­θείς το φως τού κόσμου, πανέμορφος άγγελος της ελευθε­ρίας» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, σ. 20).

Ο Εωσφόρος δεν είναι το πνεύμα τού κακού, λέγει ο Levi, είναι το πνεύμα της ανταρσίας, που αξιολογείται θε­τικά˙ το πνεύμα της υπερηφάνειας, που «πολέμησε ενάν­τια στον Θεό και τον ενίκησε, διότι "είμαι νικηφόρος" σημαίνει ότι πολέμησα εναντίον του. Ο Θεός δεν μπορεί να νικηθεί παρά μόνον από τον ίσο του, και ο ίσος του είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Ω Εωσφόρε, εξήλθες από τους κόλπους τού Θεού, και ο Θεός σε κάλεσε κοντά του. Είσαι η πνοή τού στόματός του και ο πόθος της καρδιάς του. Δεν άκουσες διότι κατάλαβες — και δεν υπάκουσες διότι αγάπησες. Δόξα σε σένα, πνεύμα της νοημοσύνης και της αγάπης, διότι όπως ο Χριστός υπέφερε το μαρτύ­ριο τού σταυρού, συ υπέφερες το μαρτύριο της κολάσεως. Ο κόσμος σε καταράστηκε, όπως τον καταράστηκες, κι όπως κι αυτός, συγκαταλέχθηκες στην τάξη των νεκρών. Ιδού όμως που ξεπροβάλλεις αθάνατος λυτρωτής αγγέ­λων. Κι ο Χριστός, ο οποίος μέσα στον ουρανό του βασι­λεύει, εξακολουθεί να είναι στεφανωμένος μ' αγκάθια, θα λάβει από τα χέρια σου ένα χρυσό στέμμα»!! ( Η Βίβλος της Ελευθερίας σ. 19-20).

Με αυτές τις θέσεις ο Eliphas Levi αξιολογεί την πτώ­ση τού ανθρώπου με αντίστροφο τρόπο και εισάγει νέα αντίληψη για το κακό. Αυτό που εμείς λέμε πτώση, ο Ε. Levi το χαρακτηρίζει νίκη, θρίαμβο. Ο Εωσφόρος δεν ρίπτεται στην λίμνη τού πυρός και τού θείου (Αποκ. κ' 10), αλλά δοξάζεται εξαιτίας της ανυπακοής του και μέσα από τη «θυσία» του ξεπροβάλλει νικητής και γίνεται λυ­τρωτής αγγέλων και ανθρώπων, ασύγκριτα ανώτερος από τον Χριστό, ο οποίος σ' αυτόν οφείλει το «χρυσό στέμ­μα»!!

Στη διδαχή τού Levi δεν υπάρχει η έννοια τού κακού^˙ όχι μόνο στον οντολογικό τομέα, αλλά ούτε και στον ηθι­κό, ως αμαρτία. Είναι η άλλη πλευρά τού καλού, που εί­ναι εξίσου απαραίτητο για την εξέλιξη τού ανθρώπου. «Ο Κάιν είναι η ιδέα που επέτρεψε την πραγμάτωση τού Άβελ. Ακριβώς όπως εάν δεν υπήρχε ο Ιούδας, ο Χρι­στός δεν θα είχε κανέναν λόγο υπάρξεως»· το κακό «είναι απαραίτητο για να εξελιχθούμε ή ένα κακό μας οδηγεί προς το καλό... αυτή η δυαδικότητα υπάρχει για να μας οδηγήσει στη Γνώση»! (Τετράδιο αριθ. 2, σ. 2).

Ο Eliphas Levi διακρίνει τον Εωσφόρο από το Σατα­νά, «τον άγγελο της κυριαρχίας και της δουλείας... Ο Σατανάς είναι αυτός που θέτει σε πειρασμό τον κόσμο και ο Εωσφόρος είναι αυτός που τον σώζει κάνοντας να εξε­γερθεί εναντίον στον Σατανά. Ο Σατανάς είναι ο Πατέ­ρας τού νόμου. Ο Εωσφόρος είναι ο πατέρας της χάρι­τος» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, σ. 5).

Αλλά κατά την αντίληψη τού Levi ο Σατανάς δεν έχει δική του υπόσταση. Δημιουργείται μέσα στον άνθρωπο από τον ίδιο τον άνθρωπο, που μ' αυτόν τον τρόπο «γίνε­ται Σατανάς»: «Να δημιουργείς το Σατανά και να γίνεις Σατανάς είναι η μεγάλη αρκάνα της μαύρης μαγείας. Και είναι αυτό που οι μάγοι συνεργοί τού άρχοντα Raiz πιστεύουν ότι εκπλήρωναν γι αυτόν, και το έκαναν πράγ­ματι, μέχρις ενός σημείου, τελώντας τη λειτουργία του Διαβόλου» (Ε. Levi, Το μέγα απόρρητο η ο αποκαλυμμένος αποκρυφισμός. Α' Μέρος, η βασιλική τέχνη ή η τέχνη της υποταγής των δυνάμεων, Αθήνα 1990, σ. 81).

Η «δημιουργία του Σατανά» φαίνεται πως θεωρείται ευεργετική για τον άνθρωπο: «Θα βρισκόταν ποτέ ο άν­θρωπος στην ανάγκη να δημιουργήσει το Διάβολο, αν, δεν ήθελε να δημιουργήσει τον Θεό, δίνοντάς του ένα σώμα; Δεν έχουμε πει πως ένας σαρκικός Θεός προβάλλει αναγκαστικά μία σκιά και ότι αυτή η σκιά είναι ο Σατα­νάς; Ναι, το είπαμε και ποτέ δεν θα υποστηρίξουμε το αν­τίθετο. Αν όμως το σώμα του Θεού δεν είναι πραγματικό, ούτε και η σκιά του θα μπορούσε να είναι πραγματική. Το θειο σώμα δεν είναι παρά ένα φαινόμενο, ένα πέπλο ένα σύννεφο. Ο Ιησούς το έκανε πραγματικό με την πίστη. Ας λατρεύουμε το φως και ας μη δίνουμε πραγματική υ­πόσταση στη σκιά, εφ' όσον δεν είναι αυτή το αντικείμε­νο της πίστης μας» (Ε. Levi, Το μέγα απόρρητο, σ. 81).

Κατά τον Ε. Levi ο Διάβολος υπάρχει ως παραλογι­σμός μέσα μας, ενώ ο Θεός είναι η ελεύθερη λογική. Το να επικαλείται κανείς τον παραλογισμό ή το μοιραίο «σημαίνει να επικαλείται το Διάβολο» (Το μέγα απόρρη­το, σ. 82-83)· «μέσα στο κεφάλι μας σκοτώνει τη λογική, μέσα στην καρδιά μας δηλητηριάζει την ελευθερία και το κάνει αυτό πάντοτε, αδιάκοπα και ανελέητα, κατ' ανάγκη, γιατί δεν είναι παρά μια τυφλή δύναμη» (Το μέγα απόρ­ρητο, σ. 83).

Για τα «τέκνα της χάριτος», δηλαδή για τα τέκνα του Εωσφόρου, δεν υπάρχει νόμος. Ο νόμος δημιουργείται για τους σκλάβους^˙ πατέρας του είναι ο Σατανάς. Ο Εω­σφόρος δεν υπάκουσε στο νόμο και γι' αυτό το λόγο έγινε νικητής και σωτήρας του κόσμου!

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Θεός θέλησε να ξεχωρίσει τα τέκνα του από τους σκλάβους και τους έδωσε τον νόμο για δοκιμασία. Κι ο νόμος δεν ήταν για τα τέκνα· γιατί τα τέκνα δεν έχουν άλλο νόμο παρά μονάχα την αγάπη» (Η Βίβλος της Ελευθερίας, Τετράδιο 2, σ. 10).

Κατά τον Levi δεν υπάρχει αμαρτία ενώπιον του Θεού, «γιατί το κακό είναι το μηδέν του αγαθού· και το αγαθό υπάρχει. Το κακό δεν υπάρχει παρά μόνο μέσα στην αδαή φαντασία μας, γιατί δεν γνωρίζουμε ότι κάθε τι που μας φαίνεται κακό, είναι ένα καλό που γεννάται με μόχθο... άπ' αυτό το κακό είναι που εξέρχονται, αργότερα, όλα τα αγαθά της ανθρώπινης ζωής» (Η Βίβλος της Ελευθε­ρίας, σ. 16).

4. Το «πέρασμα»

Οι δοξασίες του Ε. Levi είναι απάντηση στον ορθολο­γισμό του ΙΘ' αιώνα. Με τα έργα του προσπαθεί να ανα­ζωπυρώσει την «μαγική επιστήμη», για να προσφέρει την «εναλλακτική λύση» στην απόλυτη απαίτηση του ορθο­λογισμού, που κατά τον ΙΘ' αιώνα έφθασε στο ύψιστο σημείο του, με την πίστη στην επιστήμη και με τον φιλο­σοφικό και πρακτικό υλισμό.

Όπως ορθά παρατηρεί ο W. Janzen (σ. 39), στον ΙΘ' αιώνα, οι Εκκλησίες, κατά το πλείστον εμφορούντο από ένα χριστιανισμό ορθολογιστά δομημένο, με πολιτιστι­κούς κυρίως ρόλους. Δεν είχαν τίποτε να αντιτάξουν στην πίστη στην επιστήμη και στην απολυτοποίηση της τεχνικής. Γι’ αυτό και ο αποκρυφισμός εμφανίστηκε ως η μόνη αντίθετη κίνηση, ως εναλλακτική λύση. Οι απόκρυ­φες διδασκαλίες γίνονται τώρα «ανακουφισμός», μια ι­δεολογία που τραβάει τις μάζες!

Το 1875, έτος του θανάτου του Eliphas Levi αποδει­κνύεται «σημαδιακό» για την αποκρυφιστική κίνηση.

Το έτος αυτό η Helena Patrowna Blavatski ιδρύει μαζί με τον Henry Olcott την «Θεοσοφική Εταιρεία». Το ίδιο έτος γεννήθηκε ο Aleister Crowly, «πατριάρχης» τού σύγχρονου πνευματισμού και πατέρας τού νεο-σατανισμού. Γεννήθηκε ακόμη ο C.G. Jung, που καταπιάστηκε με την ερμηνεία αποκρυφιστικών φαινομένων με βάση την «ψυχολογία τού βάθους». Ένα χρόνο αργότερα (1876) ιδρύεται στην Αγγλία η Society for Psychical Re­search (Εταιρεία για την Έρευνα των Ψυχικών Φαινο­μένων). Ήταν μια ένωση διανοουμένων, για την έρευνα παραφυσιολογικών φαινομένων και για την σπουδή τού αποκρυφισμού.

Οι αποκρυφιστικές αντιλήψεις τού Ε. Levi και της Θεοσοφίας προετοίμασαν το έδαφος για το «πέρασμα» στο σύγχρονο αποκρυφισμό και νεοσατανισμό