ΜΑΖΟΧΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ.

Μαζοχιστική Διαταραχή της προσωπικότητας

Η μαζοχιστική διαταραχή της προσωπικότητας δεν πρέπει να συγχέεται με την γνωστή μαζοχιστική σεξουαλική συμπεριφορά που συχνά υιοθετείται, η οποία όμως δεν παρατηρείται στους υπόλοιπους τομείς της ζωής ενός ατόμου. Όλοι οι άνθρωποι σε κάποιο βαθμό ή σε δεδομένες συνθήκες μπορεί να λειτουργήσουν μαζοχιστικά. Όλοι οι άνθρωποι σε κάποιο βαθμό ή σε δεδομένες συνθήκες μπορεί να λειτουργήσουν μαζοχιστικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η ενστικτώδης διάθεση των γονέων να θυσιαστούν όταν κινδυνεύουν τα παιδιά τους, που βέβαια έχει για τους ίδιους ένα πρωτογενές όφελος καθώς κατά αυτό τον τρόπο διαφυλάσσουν την επιβίωση των γονιδίων τους. Ένα άλλο παράδειγμα, μαζοχιστικής (αυτοηττώμενης) συμπεριφοράς, είναι η αυτοθυσία ενός ατόμου στο όνομα ενός ιδεώδους. Βέβαια αυτός είναι ο λεγόμενος ηθικός μαζοχισμός ο οποίος βασίζεται σε ηθικοποιήμενα πρότυπα αυτοκαταστροφικότητας, σε αντιπαράθεση με τις περιπτώσεις όπου η μαζοχιστική δράση δεν εξυπηρετεί κάποιον κοινωνικά αποδεκτό σκοπό. ΄Όπως, ο αυτοτραυματισμός με διάφορους τρόπους ή η επιρρέπεια στα ατυχήματα. Κατά το Wilhelm Reich η αυτοηττώμενη προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από πρότυπα οδύνης, διαμαρτυρίας, αυτοκαταστροφικότητας, αυτουποτίμησης, καθώς και μιας ασυνείδητης επιθυμίας να βασανίζει τους άλλους μέσω του προσωπικού του πόνου. Ωστόσο, ο μαζοχιστής δεν αγαπά την οδύνη και τη θλίψη. Απλά θεωρεί σε συνειδητό η ασυνείδητο επίπεδο ότι υπομένοντας όλο αυτόν τον πόνο θα μπορέσει να επιτύχει ένα σημαντικότερο όφελος για τον ίδιο. Όπως, στην περίπτωση της γυναίκας που κακοποιείται συστηματικά από το σύζυγό της κι η οποία ουσιαστικά δεν αντλεί ευχαρίστηση από την σαδιστική μεταχείριση του συζύγου της, παρόλο που εξακολουθεί να την ανέχεται. Η ανοχή όμως αυτής της κακομεταχείρισης έγκειται στην πίστη της, ότι έτσι επιτυγχάνει κάποιο σημαντικότερο όφελος, όπως την αποφυγή της εγκατάλειψης εκ μέρους του ή την  εξασφάλιση της συνοχής της οικογένειας ή ακόμα και την άντληση ενδιαφέροντος από την πλευρά του τελευταίου. Αν και τα κίνητρα που την ωθούν να ανακυκλώνει  την οδύνη της μπορεί να φαντάζουν ανεπαρκή ή ελάσσονος σημασίας, εντούτοις, για την ίδια, αποτελούν πυρηνικά συστατικά της επιβίωσής της. Ο τρόπος που βιώνει τον εαυτό του ένας μαζοχιστής είναι ως ένα άτομο ανάξιο, ένοχο, απορριπτέο, που του αξίζει να τιμωρηθεί. Καθώς επίσης κι ως ένα άτομο ανολοκλήρωτο, καταδικασμένο να το παρεξηγούν, να μην το σέβονται και να μην το εκτιμούν. Συχνά μοιάζουν να περιφρονούν όλους τους υπόλοιπους κοινούς θνητούς οι οποίοι δεν μπορούν να υπομείνουν τα βάσανά τους με τον τρόπο που μπορούν εκείνα. Παρότι δεν απολαμβάνουν την οδύνη που καλούνται να αντέξουν, κατά μία έννοια αυτή η καρτερικότητα αποτελεί και τη βάση της αυτοεκτίμισής τους.  Όσα πιο πολλά υπομένουν τόσο αυξάνεται η αυτοεκτίμησή τους γι αυτό και όταν απαιτείται να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους το μεταφράζουν ως «εγωιστικό» ή «συγκαταβατικό ως προς τον εαυτό τους» και το αποφεύγουν συστηματικά. Όσον αφορά τα ιδιοσυγκρασιακά αίτια της μαζοχιστικής προσωπικότητας είναι κάτι που δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα. Κατά μία ψυχαναλυτική άποψη το αίτιο γένεσης μαζοχιστικών καταστάσεων έγκειται σε κάποια τραυματική απώλεια ή συναισθηματική στέρηση, η οποία όμως δεν ήταν καταστροφική, καθώς το παιδί δεν έχασε την πίστη του ότι το αγαπούν. Παρόλο που μερικοί γονείς διακρίνονται από έλλειψη ενσυναίσθησης όσον αφορά τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού τους, σε καταστάσεις ανάγκης ενεργοποιούνται και του προσφέρουν συναισθηματική κάλυψη. Έτσι, εκείνο μαθαίνει ότι όταν εμφανώς υποφέρει πιθανόν να εισπράξει αυτά που του αναλογούν. Ακόμα όμως κι αν δεν λάβει αυτά που χρειάζεται από κείνους, ίσως τα εισπράξει από κάποιον άλλον ο οποίος θα αντιληφθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Βιωματικά πλέον καλλιεργείται μέσα του η αίσθηση ότι ο ορατός πόνος μπορεί να αποτελέσει το ερέθισμα για να λάβει φροντίδα. Επίκριση, κακοποίηση, απώλεια, καταθλιπτικά δυναμικά, ενοχικές καταστάσεις αναπόσπαστα κομμάτια του παρελθόντος ενός μαζοχιστικού ατόμου. Συχνότατα το ενδιαφέρον του Σημαντικού Άλλου (γονέα) εκφράζονταν μέσω της τιμωρίας γεγονός που αποτελεί συχνά την προσωπική του ερμηνεία όσον αφορά την έκφραση αγάπης. Η λεγόμενη «σκληρή αγάπη» που συχνά υπομένουν πολλές κακοποιημένες γυναίκες. Άλλωστε, για ένα παιδί είναι σαφώς σημαντικότερη η επικοινωνία και η σχέση από την επιθυμία για σωματική ασφάλεια. Ωστόσο, ένας άνθρωπος με μαζοχιστική προσωπικότητα μπορεί με την κατάλληλη θεραπεία να καταλάβει, ότι η ψυχική οδύνη ή η σωματική κακοποίηση δεν αποτελεί τρόπο για να νιώσει ότι ο άλλος ενδιαφέρεται για κείνον. Επίσης, ότι ο πόνος δεν αποτελεί το μοναδικό μονοπάτι προς την αυτοεκτίμηση ή την αποφυγή της μοναξιάς. Χριστογιαννοπούλου Κατερίνα Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας τηλ. 697 7017824 e-mail: christo_k@hol.gr {mosloadposition user21}