Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012

ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ.

για καλύτερη πλοήγηση στις ιστοσελίδες
πατήστε ΚΕΝΤΡΙΚΗ   
Η ιστοσελίδα αυτή είναι  τμήμα του οικοχώρου " ΥΓΕΙΑ"   

τελευταία ενημέρωση:
 14/07/2012
Ψυχοσωματικές διαταραχές
Μήπως πάσχετε από ιδεοψυχαναγκασμό; Η γλώσσα του σώματος... μιλάει για την ψυχή
Φόβος και Φοβίες
Ψυχολογία από medlook              Ψυχικές παθήσεις από medlook
Ο ιστότοπος της Αλεξάνδρας Καππάτου
    
ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Υποκύψτε στους πειρασμούς! Η απάθεια του θεατή
Με ένα χόμπι γλιτώνεις το... ντιβάνι  Οι «τροφές» της Ψυχής: Απλότητα, Συγχώρεση & Αγάπη
Μήπως είστε ψυχικά ασθενής;  Ο καθημερινός άνθρωπος είναι ‘ψυχικά δυνατός’;

Ο ψυχολόγος δεν είναι πια ταμπού  ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Καρολίνα Παπακώστα

Απομυθοποίηση αλλά και κατάχρηση της ψυχοθεραπείας στην Ελλάδα διαπιστώνουν οι ειδικοί
Στα 23 χρόνια που ασκεί το επάγγελμα της ψυχολόγου, η κ. Αλεξάνδρα Καππάτου έχει δει μια σημαντική στροφή στη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στον «φόβο», όπως τον χαρακτηρίζει, που προκαλεί η ιδιότητά της.
«Πλέον, δεν φοβούνται τον ψυχολόγο, γιατί δεν θεωρούν πως μπαίνει μέσα στο μυαλό τους και καταλαβαίνει τις πιο μύχιες σκέψεις τους. Ωστόσο, δεν πιστεύω πως έχει γίνει και μόδα» σημειώνει. Οι Έλληνες αρχίζουν σιγά- σιγά να ξεπερνούν το ταμπού της επίσκεψης στον ψυχολόγο, αναφέρουν οι ειδικοί. Ωστόσο, επισημαίνουν πως δεν πρέπει να φτάσει κανείς στο άλλο άκρο, «το να πας σε έναν ψυχολόγο πρέπει να προϋποθέτει πάντα ένα αίτημα, να υπάρχει λόγος» τονίζει η κ. Καππάτου. Και εξηγεί: «Αυτό που στην πραγματικότητα έχει συμβεί είναι πως το μορφωτικό επίπεδο ανέβηκε σημαντικά στη χώρα μας και οι περισσότεροι έχουν πλέον την άνεση να ζητήσουν βοήθεια. Άλλωστε, οι πελάτες μας καλύπτουν μιαν ευρεία γκάμα, από απόλυτα υγιείς μέχρι αυτούς που πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια».
Για την ψυχολόγο κ. Μαριέττα Ρήγα- Πεπελάση υπάρχουν και άλλοι λόγοι: «Ο σύγχρονος τρόπος εργασίας σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον αλλά και οι αλλαγές που υφίστανται οι κοινωνικοί θεσμοί, για παράδειγμα η αύξηση των διαζυγίων, έχουν πολλαπλασιάσει τις δύσκολες καταστάσεις και περιπλέξει τις ανθρώπινες σχέσεις». Αναφέρει μάλιστα πως αν και για τις γυναίκες ήταν πάντα λίγο πιο εύκολο να επισκεφθούν ψυχολόγο, τώρα και οι άνδρες παραδέχονται την αδυναμία τους να διαχειριστούν ορισμένες καταστάσεις και απευθύνονται σε ειδικό. Ο φόβος
Βέβαια, σύμφωνα με τη δρα Κλινικής Ψυχολογίας κ. Μυρσίνη Κωστοπούλου, «είναι υπεραπλούστευση να πούμε ότι έχει εξαλειφθεί το ταμπού απέναντι στον ψυχολόγο, επειδή στην ουσία πρόκειται για έναν βαθιά ριζωμένο φόβο του ανθρώπου απέναντι στην ψυχική ασθένεια. Ωστόσο, σίγουρα η σύγχρονη κουλτούρα έχει συμβάλει στο να μη φοβάται τόσο να μιλήσει για τα ψυχικά του προβλήματα».
Η κ. Καππάτου όμως τονίζει ότι συμβουλευτική και θεραπεία «δεν είναι για όλους»: «Πρέπει κανείς να προσπαθεί πρώτα μόνος του να διαχειριστεί τις όποιες δυσκολίες ή τα προβλήματα. Μόνο αν βεβαιωθεί ότι είναι πάνω από τις δυνάμεις του να επισκεφθεί κάποιον ειδικό. Μην ξεχνάμε ότι είναι κάτι που κοστίζει». Συμπληρώνει δε ότι «πρέπει κανείς να είναι ώριμος για να κάνει θεραπεία. Παράλληλα, πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο αίτημα πριν μας επισκεφθεί, δηλαδή να μπορεί, για παράδειγμα, να μας πει “έχω αυτό και με αγχώνει”». Η κ. Ρήγα- Πεπελάση επισημαίνει μια ακόμη πτυχή: «Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται ότι θα δημιουργήσουν μια σχέση εξάρτησης με τον ψυχολόγο και έχουν δίκιο. Ίσως σε κάποιους να συμβεί και δεν είναι καλό, οπότε πρέπει να προσπαθήσουν να το αποφύγουν.».
Απαραίτητη η χημεία με τον θεραπευτή ΟΠΩΣ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ η κ. Καππάτου, τα τελευταία χρόνια υπάρχει και μια άλλη τάση: «Μπορεί κάποιος να επισκεφθεί τον ψυχολόγο για μία και μόνη φορά αν χρειάζεται βοήθεια σε κάτι. Και πάλι όμως, όχι για το παραμικρό». Ωστόσο, ακόμη κι αν κάποιος είναι απόλυτα συνειδητοποιημένος και ώριμος ως προς την απόφασή του να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού, υπάρχει μια σειρά θεμάτων που θα πρέπει να εξετάσει. Δεν αρκεί το πτυχίο και η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, η λεγόμενη χημεία μεταξύ θεραπευτή- θεραπευομένου είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. «Με τον όρο χημεία εννοούμε το εξής πολύ απλό, το οποίο είναι και βασικό για την επιτυχία των συνεδριών, να αισθανθεί ο πελάτης ότι ο συγκεκριμένος ψυχολόγος μπορεί να τον καταλάβει, να νιώθει κοντά του και να του προκαλεί εμπιστοσύνη ώστε να ανοίγεται και πιο εύκολα» σημειώνει η κ. Καππάτου. Ωστόσο, η κ. Ρήγα- Πεπελάση επισημαίνει πως η χημεία από μόνη της δεν αρκεί, πρέπει πάντα να συνοδεύεται και από επιστημονική κατάρτιση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κ. Κωστοπούλου, «δεν πρέπει να διστάσουν να ρωτήσουν τον ψυχολόγο τους για το βιογραφικό του, να ελέγξουν την επιστημονική του ταυτότητα και αξιοπιστία. Το λέω σε όλους μου τους πελάτες».
 
ΠΕΤΕΡ ΛΕΜΑΝ «Επέζησα από τα ψυχιατρεία καί έγινα... ψυχολόγος» Ο μοναδικός στον κόσμο διδάκτωρ Ψυχολογίας που είναι πρώην τρόφιμος ψυχιατρείου μιλάει στο «Βήμα» για μιαν άλλη αντιμετώπιση της ψυχιατρικής και των μεθόδων της
Ο καθημερινός άνθρωπος είναι ‘ψυχικά δυνατός’; Γράφει: Βακόνδιος Νικόλαος, Ψυχολόγος
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι 'ψυχικά δυνατοί'. Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν 'φανούν' ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.
Η αυτοεικόνα μας 'σχηματίζεται' ως ένα σχετικά σταθερό νοητικό σχήμα από τον εγκέφαλο, μέσα από δύο παράγοντες. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς για τον εαυτό μας, μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, και από αυτό που αντιλαμβανόμαστε από μικρή ηλικία, ότι πιστεύουν οι άλλοι για εμάς (γονείς, οικογένεια). Όσο έξυπνο δηλαδή και αν είναι ένα παιδί, αν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που το αποκαλούν 'μέτριο', το μυαλό του δεν θα μπορέσει λόγω του περιβάλλοντος να αναπτύξει τις ικανότητές του. Το ίδιο, μπορούμε να πούμε, ότι ισχύει για τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας. Ένας άνθρωπος μπορεί να μάθει να αντιδρά 'δυναμικά' απέναντι στα εξωτερικά γεγονότα, και άλλος να τα δέχεται με θλίψη ή παθητικά, θεωρώντας λανθασμένα τον εαυτό του 'αδύναμο'. Επειδή όμως πρόκειται για μάθηση, το άγχος, η θλίψη ως συναισθηματικές αντιδράσεις, μπορούν να απομαθευτούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουμε συνεχώς και γινόμαστε σε όλη μας την ζωή 'ψυχικά δυνατοί', δεν γεννιόμαστε με κάποιο 'χάρισμα' ψυχικής δύναμης, το οποίο άλλοι έχουν και άλλοι όχι.
Τι θεωρεί όμως μία κοινωνία ως ψυχική δύναμη; Ένα λανθασμένο στερεότυπο, είναι ότι ο άνθρωπος που δεν 'εξωτερικεύει' τα προβλήματά του, δεν δείχνει τις 'αδυναμίες' του στους άλλους, είναι 'δυνατός ψυχικά'. Υπάρχει ο παντοδύναμος αυτός άνθρωπος; Ο άνθρωπος που δεν φοβάται; Φυσικά και όχι, ο άνθρωπος διαθέτει το έμφυτο συναίσθημα του φόβου, για προστασία του οργανισμού. Οι άνθρωποι που 'έχουν μάθει' να φέρονται έτσι, να 'κλείνονται', είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσουν το άγχος, την μελαγχολία και την πτώση της ψυχικής διάθεσης. Γίνονται πιο 'ευάλωτοι' σε αυτά, διότι 'έχουν μάθει' λανθασμένα, ότι είναι 'αδυναμία' το να εξωτερικεύουν σκέψεις και συναισθήματά τους. Πιο 'ευάλωτοι' διότι δεν μιλούν για τις 'ανησυχίες' τους σε άλλους, δεν 'συγκρίνουν' με σωστό τρόπο τις σκέψεις τους με άλλων ανθρώπων και νομίζουν ότι μόνο αυτοί νιώθουν 'αδύναμοι', ενώ στην πραγματικότητα κανένας άνθρωπος δεν είναι 'παντοδύναμος'. Μπορεί αυτό το 'κλείσιμο' στον εαυτό να αλλάξει; Η απάντηση είναι φυσικά και μπορεί.
'Ψυχική δύναμη' συχνά θεωρείται λανθασμένα, το να αντεπεξέλθει κάποιος μόνος του, σε δύσκολες καταστάσεις που του δημιουργούν άγχος ή θλίψη. Παρατηρείται το γεγονός, ότι ένας άνθρωπος δεν νιώθει 'ψυχικά αδύναμος' αν τον πονά το στομάχι του και απευθυνθεί σε έναν γαστρεντερολόγο. 'Δεν νιώθει ότι οφείλει' να γνωρίζει τα πάντα για το στομάχι ως όργανο.Το άγχος ή ή θλίψη όμως, λόγω άγνοιας, εκλαμβάνονται από το άτομο ως χαρακτηριστικά ενός 'αδύναμου μυαλού' και όχι ως 'φυσιολογικές αντιδράσεις' του, οι οποίες αντιμετωπίζονται οριστικά με την καθοδήγηση ειδικού.
Ο άνθρωπος πιστεύει ότι είναι πολύ σημαντικό να δείχνει ψυχικά 'δυνατός' στους άλλους. Συχνά υπάρχει ο ασυνείδητος φόβος του, ότι ειδάλλως θα χάσει την εκτίμηση των άλλων αν 'αυτοί' αντιληφθούν κάποια 'αδυναμία' του. Στην πραγματικότητα συχνά 'φοβάται' και θεωρεί ο ίδιος, ότι 'υπάρχει κίνδυνος' να πέσει η αυτοεικόνα του στα 'μάτια' του, όπως την κρίνει με βάση το τι θεωρεί μία κοινωνία ως 'δύναμη'. Αυτό το έχει ασυνείδητα 'ενσωματώσει' στα 'κριτήρια αυτοεκτίμησής του' από την ανατροφή του. Αυτός ο φόβος για παράδειγμα είναι πολύ μεγαλύτερος στο ανδρικό φύλο. Η γυναίκα η οποία έχει ανατραφεί με το στερεότυπο ότι είναι πιο ευαίσθητη, άρα επιτρέπεται να εκδηλώνει την ευαισθησία της, κρίνει λιγότερα αυστηρά τον εαυτό της και 'ανοίγεται' πιο εύκολα στο περιβάλλον της ή σε έναν ειδικό. Το περιβάλλον συχνά επίσης, θεωρεί ότι είναι πιο φυσιολογικό να εκδηλώνεται συναισθηματικά μια γυναίκα.
Ο άνθρωπος συχνά θεωρεί λανθασμένα ότι όλοι οι άλλοι άνθρωποι είναι ψυχικά 'παντοδύναμοι'. Αυτό οφείλεται στο ότι ο άνθρωπος ως καθημερινός ψυχολόγος δεν κάνει 'επιστημονική ανάλυση' της συμπεριφοράς του και των άλλων. Έτσι μία συμπεριφορά των άλλων, μπορεί να δείχνει πλασματικά ως ψυχική δύναμη, πχ η χρήση αλκοόλ, μπορεί να εκλαμβάνεται ως ανδρισμός και όχι ως ένα βλαβερό 'αγχολυτικό'. Πολλοί άνδρες πχ προσπαθούν να κρύψουν από τις συντρόφους τους το άγχος τους για την επιβίωση. Κάποιες φορές μπορεί να θεωρούν ότι δεν θα αρέσει στην σύντροφό τους να τους δει 'έτσι'. Πιθανά και οι σύντροφοί τους να συνειδητοποιούν αυτό το 'θέατρο', επειδή όμως η καθημερινότητα είναι ήδη δυσάρεστη λόγω της οικονομικής κρίσης, αποφεύγουν ασυνείδητα, όχι από κακία, να συζητούν οτιδήποτε δυσάρεστο. Σε τέτοιες καταστάσεις, αντί να υπάρχει επικοινωνία, ο καθένας 'κλείνεται' στον εαυτό του, ή ψάχνει 'αγχολυτικό' σε 'ξέγνοιαστες' επιφανειακές επαφές, διαφεύγοντας από την πιο δύσκολη επίλυση του πραγματικού προβλήματος στη σχέση. Το ανθρώπινο μυαλό ασυνείδητα, ψάχνει την πιο εύκολη λύση.
Πολλοί άνθρωποι, έφηβοι ή ενήλικοι, που λανθασμένα δεν θεωρούν τον εαυτό τους 'ψυχικά δυνατό', έχουν μεγαλώσει σε ένα 'δύσκολο' ή 'ψυχρό' οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο χωρίς κακή πρόθεση, επηρέασε την εικόνα για τον εαυτό τους. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να 'κλείνονται' πολύ στον εαυτό τους. Μπορεί να θεωρούν ότι δεν είναι, και ότι δεν μπορούν να γίνουν ψυχικά δυνατοί όπως οι άλλοι. Το οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση να παρατηρήσει τέτοιες συμπεριφορές, καθώς μπορεί να απειλήσουν ακόμη και τη ζωή του δικού τους ανθρώπου. Η καθημερινή συμπεριφορά των ανθρώπων θα μπορούσε να παρομοιαστεί κάποιες φορές, με ένα 'θεατρικό έργο'. Αν 'κρύψει' αυτά που τον φθείρουν, οι άλλοι δεν θα καταλάβουν τίποτα. Αυτό ικανοποιεί και το άτομο στο να συντηρεί την λανθασμένη εικόνα που έχει για την ψυχική δύναμη. Ας 'ταλαιπωρείται' μόνος του, η 'εικόνα' που δείχνει είναι 'καλή'. Έτσι μπορεί να εξωτερικεύεται πιο εύκολα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε αγνώστους, καθώς εκεί δεν 'θίγεται' η αυτοεικόνα του. Παραμένει όμως κλεισμένος στον εαυτό του και ουσιαστικά μόνος του στην καθημερινότητά του, καθώς οι γύρω του αφού δεν 'ξέρουν' πώς νιώθει, δεν τους νιώθει κοντά του πραγματικά. Γενικότερα, το διαδίκτυο λειτουργεί για πολλούς ανθρώπους ως ένας 'κακός εξομολογητής', καθώς ο άνθρωπος μπορεί να αναβάλλει ασυνείδητα κάποιες φορές να μάθει να μιλάει το ίδιο 'ανοιχτά' σε πραγματική ανθρώπινη επαφή.
Οι άνθρωποι συχνά κρίνουν λανθασμένα την 'ψυχική δύναμη', ακόμη και από την εξωτερική εμφάνιση Έτσι, ένας υπέρβαρος άνθρωπος μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του ψυχικά αδύναμο, και να θεωρεί 'παντοδύναμο' τον λεπτό σωματικά άνθρωπο, στον οποίο απλά το μυαλό αντιδρά με έναν διαφορετικό τρόπο στο άγχος ή τη στενοχώρια, με το 'κλείσιμο της όρεξης'. Πρόκειται όμως για δύο διαφορετικού τύπου 'αντιδράσεις' του μυαλού, οι οποίες μπορούν να απομαθευτούν και όχι κάποια έμφυτη αδυναμία.
Τι συνέπειες έχει ο λάθος φόβος ότι δεν είμαστε 'ψυχικά δυνατοί'; Αν για παράδειγμα, ένας άνδρας απολυθεί από την εργασία του, και πιστεύει ότι έτσι μειώνεται το κύρος και η αξία του, συχνά θα θεωρήσει ότι αυτό βλέπουν και οι άλλοι. Είναι πιθανό να θεωρήσει ότι 'πέφτει' στα μάτια της συντρόφου του, ενώ αυτό δεν έχει συμβεί. Θεωρεί δηλαδή ότι τη σκέψη που κάνει ο ίδιος για τον εαυτό του την κάνουν οι άλλοι. Πρόκειται για έναν ασυνείδητο 'μηχανισμό' που διαθέτει το μυαλό μας. Τον ξέρουμε πιο απλοϊκά, ότι αν πχ δεν μας αρέσει μία ελιά στο πρόσωπό μας, νομίζουμε ότι δεν αρέσει στους άλλους και όλοι κοιτάνε αυτήν με 'ενόχληση'. Ονομάζεται 'προβολή', καθώς προβάλλουμε σκέψεις που κάνουμε για τον εαυτό μας, ότι τις κάνουν άλλοι για εμάς. Πρέπει να τονίσουμε επομένως ότι ο άνθρωπος συχνά φοβάται όχι μόνο εξωτερικά αίτια, αλλά και 'εσωτερικά', όπως την 'μείωση' της αυτοεικόνας του, παρότι, η 'μείωση' γίνεται μόνο στο δικό του μυαλό.
Ένας άνθρωπος που έχει μία αρνητική 'εικόνα' για τον εαυτό του, δεν μπορεί να αντιληφθεί (να 'αναλύσει' αντικειμενικά ως ειδικός) ότι πιθανά ευθύνονται εξωτερικοί παράγοντες οι οποίοι φέρνουν τις αρνητικές σκέψεις και τη μελαγχολία. Δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι η προσωπικότητά του έχει μάθει (αθέλητα, σε μικρή ηλικία), να 'ρίχνει' το 'φταίξιμο' προς τον εαυτό του, και καθώς αυτό το κάνει 'αυτοματοποιημένα', η 'πραγματικότητα' που 'βλέπει', θεωρεί ότι είναι η μία και μοναδική, απόλυτα σωστή, δεδομένη πραγματικότητα. Έτσι μπορεί να έχει την 'τάση' να ερμηνεύει αρνητικές καταστάσεις της ζωής που του τυχαίνουν ως αποτέλεσμα δικής του ευθύνης και υπαιτιότητας και την κακή ψυχική διάθεση του, ως 'πρόβλημα' και δική του 'αδυναμία'. Αυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί εύκολα να οδηγεί σε μελαγχολική ή καταθλιπτική συναισθηματική διάθεση.
Ο άνθρωπος όμως προκειμένου να νιώθει πραγματικά 'δυνατός', πρέπει να μάθει να μην φοβάται να δείχνει τις 'αδυναμίες' του, το ότι είναι άνθρωπος, και ότι δεν είναι 'ντροπή' να 'μαθαίνει' όταν χρειάζεται, το πώς να τις ξεπερνά. Δεν τις 'αρνείται', καθώς θα ήταν σαν να αρνείται την ανθρώπινη φύση του. Η 'δύναμη' βρίσκεται στο να τις 'αναγνωρίζει', να τις 'παραδέχεται', και να προσπαθεί όταν χρειάζεται να 'μάθει' πώς να τις 'ξεπεράσει'.
Ο φόβος απέναντι σε δύσκολες καταστάσεις, είναι ένα έμφυτο συναίσθημα με σκοπό την προστασία μας. Όλοι οι ήρωες στην ιστορία, ένιωθαν φόβο, απλά 'έμαθαν' με τη λογική σκέψη να τον σταματούν, μία ικανότητα που διαθέτει το ανθρώπινο μυαλό. Το συναίσθημα του φόβου το νιώθουμε όμως και όταν ανησυχούμε ότι έχουμε κάτι να 'χάσουμε', ακόμη και αν αυτό είναι το αυτοκίνητό μας και όχι η ζωή μας.
Είναι σημαντικό, ότι αυτή η μάθηση απομαθαίνεται, και δεν πρέπει να βάζει κάποιος 'ταμπέλες' ψυχικής ασθένειας στον εαυτό του. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όταν τα μέσα ενημέρωσης μιλούν για αύξηση της κατάθλιψης την εποχή της οικονομικής κρίσης, δημιουργείται μία εικόνα στο κόσμο σαν να 'προσβάλλονται' από κάποιον ιό 'οργανικής ασθένειας' μη αντιμετωπίσιμης. Είναι δεδομένο ότι δεν είναι έτσι. Πρόκειται συχνά για έναν 'μαθημένο' τρόπο συναισθηματικής αντίδρασης, ο οποίος μπορεί να αλλάξει.
Η ίδια επιθυμία για όλους; Γράφει η ΕΙΡ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ , γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια
 
Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά, έντονο εορταστικό κλίμα, μυρωδιές από γλυκά, φαγητά, τα κάλαντα και οπωσδήποτε τα δώρα, είναι οι πρώτες σκέψεις που κάνουμε αυτές τις άγιες ημέρες.
Θεωρείται μια γλυκιά αφορμή για εκατομμύρια ανθρώπους που παραπέμπει σε ανταλλαγές ευχών και δώρων, σε οικογενειακές συγκεντρώσεις και την επαφή που λόγω της σύγχρονης εποχής και των γρήγορων ρυθμών της, πολλές φορές τα καθιστά αδύνατα, με αποτέλεσμα την απομάκρυνσή μας.
Οι μέρες αυτές ανήκουν σε μικρούς και σε μεγάλους, στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο, αγοράζουν δώρα για τα αγαπημένα τους πρόσωπα, κάνουν σχέδια για τις γιορτινές ημέρες, αναθεωρούν απόψεις και θέτουν νέους στόχους για την καινούργια χρονιά, κρατώντας τα θετικά για το μέλλον και τα αρνητικά ως μια παλιά αλλά υπάρχουσα ανάμνηση.
Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για όλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι που κουράζονται να μοιραστούν το τέλειο αποτέλεσμα με τους αγαπημένους τους, ώστε πολλές φορές να ανακαλύπτουν ότι είναι εγκλωβισμένοι σε ένα πλήθος υποχρεώσεων στην επιθυμία τους να τα προλάβουν και να τους ευχαριστήσουν όλους, καταλήγοντας να είναι αδύναμοι να περάσουν καλά και να έχουν έντονο στρες.
Με αφορμή λοιπόν τις γιορτινές ημέρες να αναφέρουμε ότι η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, που έτσι και αλλιώς είναι πιο φορτισμένη, έχει αποτέλεσμα να υπάρξει και κάποια μορφή κατάθλιψης.
Οσον αφορά τη συγκεκριμένη περίοδο, κάποιες μορφές κατάθλιψης που πιθανόν να παρουσιαστούν είναι οι εξής:
Η κατάθλιψη των εορτών (Χριστουγέννων). Δεν ανήκει στην κατηγορία τού καθόλου σπάνια, απεναντίας λόγω της εποχής που ζούμε θεωρείται ένα αρκετά συχνό φαινόμενο.
Σ' αυτήν ανήκουν οι άνθρωποι που δεν συμβαδίζουν με το κλίμα των εορτών. Συνήθως δεν υπάρχει οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον, ή δεν υπάρχει η δυνατότητα συνάντησης με τα πρόσωπα αυτά. Αυτό συμβαίνει γιατί τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά παραδοσιακά συνδέονται με την οικογένεια, είναι γιορτές αφιερωμένες σε αυτή και το άτομο όταν δεν έρχεται σε επαφή βιώνει έντονα τη μοναξιά.
Αλλη μορφή κατάθλιψης και με έντονο άγχος είναι οι επόμενες μέρες της εορταστικής περιόδου, ονομαζόμενη ως μεθεόρτια, που αφορά την επιστροφή στην καθημερινότητα.
Πώς θα είναι η καινούργια χρονιά; Τι θα πετύχω από τους νέους μου στόχους; Πότε θα ξανασυναντηθώ με τα αγαπημένα μου πρόσωπα κ.λπ. Είναι ερωτήματα που γεννιούνται με αποτέλεσμα εκ των προτέρων να μη χαιρόμαστε τις χαρμόσυνες στιγμές.
Ακόμα η ανάγκη να συνδεθούμε τόσο πολύ με τις υποχρεώσεις στο να επιτύχουμε τους στόχους μας, πολλές φορές οδηγούν σε καταστάσεις υπερβολικής έντασης. Δεν συμβαίνει απαραίτητα αλλά κατά κάποιο τρόπο βιώνουμε καταθλιπτικό επεισόδιο και μπορεί να εκφραστεί με πονοκεφάλους, υπερκατανάλωση φαγητού ή ποτού, όπως και αϋπνία, επομένως περισσότερη ένταση και πίεση του εαυτού.
Μικρές πρακτικές συμβουλές Κάποιες πρακτικές συμβουλές για τις παραπάνω περιπτώσεις μπορούν να ενθαρρύνουν το άτομο ώστε να αποφύγει τυχόν ανεπιθύμητα, που μόνο δυσαρέσκεια μπορούν να αποφέρουν:
* Να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους για να υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος της προετοιμασίας.
* Να προσπαθούμε να απολαμβάνουμε τις γιορτές χωρίς να εξαντλούμε τις δυνάμεις μας.
* Να βρίσκουμε χρόνο για ξεκούραση ακόμα και αν δεν υπάρχει το αίσθημα της ανάγκης.
* Να μην αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου ένα άτομο τις προετοιμασίες για το γιορτινό τραπέζι και να μη θεωρεί ντροπή ή αδυναμία να ζητήσει ακόμα και τη βοήθεια κάποιου άλλου.
* Ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας είναι η οικογένεια ή οι φίλοι, που πρέπει να προσπαθούμε να τους έχουμε κοντά μας.
Δεδομένο όμως και να μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και μία πιο σοβαρή κατάσταση στο πλαίσιο της κατάθλιψης και τονίζει την άλλη πλευρά της ψυχολογίας του ατόμου, έχοντας έντονα καταθλιπτικά συναισθήματα. Αρνούνται να συμμετέχουν στη διασκέδαση, στις επαφές με τον οικογενειακό και κοινωνικό τους περίγυρο. Καθόλου αισιόδοξο το γεγονός ότι η ομάδα αυτών των ανθρώπων κάθε χρόνο αυξάνεται και ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, καθώς υπάρχει η συναισθηματική φόρτιση και η προδιάθεση που τείνει να είναι και ένας πολύ σημαντικός παράγοντας.
Πρέπει να τονίσουμε ότι τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης δεν διαφέρουν καθόλου από την κατάθλιψη που γνωρίζουμε σαν έννοια γενικότερα.
Το άτομο θέλει να κοιμάται συνεχώς, παρατηρούνται αλλαγές στη διάθεσή του, τον περικλείουν αισθήματα απελπισίας και αντιμετωπίζει διαταραχές στην όρεξη.
Τέλος όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητά του, που ουσιαστικά επιβάλλεται και τον αναγκάζουν να επισκεφθεί κάποιον ειδικό με σκοπό να επανέλθει στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής του. Να ανακτήσει τις δυνάμεις του και να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις όπως ακριβώς στη διάρκεια όλου του χρόνου που δεν υπάρχουν οι ίδιες υποχρεώσεις, όπως επίσης και τα προβλήματα που υπάρχουν να μην αυξάνονται.
 
Ψυχοσωματικές διαταραχές Γράφει η ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΝΤΕΚΟΒΑ, κλινική ψυχολόγος
Οι αρχαίοι Ελληνες θεωρούσαν ότι το σώμα και η ψυχή είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Το σώμα μας, όταν νοσεί χωρίς να υπάρχει κάποια οργανική αιτία, αντανακλά τις ενδόμυχες σκέψεις οι οποίες καταστέλλονται και δεν εκφράζονται. Η παροδική ή μόνιμη καταπίεση των συνειδητών και ασυνείδητων συναισθημάτων οδηγεί στη δημιουργία ψυχοσωματικών ενοχλήσεων. Το σώμα λειτουργεί ως μέσο εκφόρτισης των συναισθημάτων που το άτομο δεν αντέχει να εκφράσει τόσο στον εαυτό του όσο και στους γύρω του.
Κάποια από τα πιο βασικά ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι: γαστρίτιδα, σπαστική κολίτιδα, δυσπεψία, αίσθημα σφιξίματος στο στομάχι, έλκος, βρογχικό άσθμα, πονοκέφαλοι, ζαλάδες, τσιμπήματα στο στήθος, αλλεργίες, προβλήματα στη μνήμη, ταχυκαρδία, δερματοπάθειες, καρδιαγγειακά προβλήματα, δυσκολία στην κατάποση, διάρροια, δυσκοιλιότητα, αϋπνία, νυχτερινή ενούρηση στα παιδιά και στους εφήβους, αυξημένη όρεξη, βουλιμία, σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως. Επίσης στα ψυχοσωματικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται και διάφορες σεξουαλικές δυσλειτουργίες όπως δυσκολία στύσης στον άντρα, στη γυναίκα δυσπαρευνία, δηλαδή πόνος κατά τη διάρκεια της συνουσίας, και ανοργασμικότητα.
Η αιτιολογία των ψυχοσωματικών νοσημάτων είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων: βιολογικών (κληρονομικότητα-γενετική προδιάθεση), περιβαλλοντικών, ψυχολογικών και κοινωνικών. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορεί να συνδέονται με πρώιμα παιδικά τραύματα, τα οποία δεν μπορούσαν να επουλωθούν τη συγκεκριμένη στιγμή και εμφανίζονται στην παρούσα φάση με διαφορετική μορφή, με αποτέλεσμα ο ασθενής να αδυνατεί να κατανοήσει τα βαθύτερά τους αίτια.
Ενας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι κάποιες απρόοπτες αλλαγές που μπορεί να προκύψουν στη ζωή του ατόμου όπως: θάνατος ή ασθένεια ενός αγαπημένου προσώπου, χωρισμός, ανεργία, εξουθενωτικές συνθήκες εργασίας, άσχημες οικογενειακές καταστάσεις, συναισθηματική και σωματική κακοποίηση, μετακόμιση κ.ά.
Επίσης, άτομα τα οποία εμφανίζουν διάφορες συναισθηματικές διαταραχές όπως κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές (φοβίες, κρίσεις πανικού κ.ά.) συνήθως τις σωματοποιούν, με αποτέλεσμα να έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κάποιο ψυχοσωματικό νόσημα. Αυτό συμβαίνει διότι τα άτομα με συναισθηματικές δυσκολίες συνήθως είναι δειλά, υποχωρητικά και εξαρτημένα, δεν έχουν το ψυχικό σθένος να εκφράσουν τις πραγματικές τους ανάγκες στους άλλους γιατί φοβούνται μήπως οι άλλοι τους εγκαταλείψουν. Προτιμούν να υποφέρουν παρά να προκαλέσουν πόνο στους άλλους όπως εκείνα νομίζουν.
Οι ψυχοσωματικές ενοχλήσεις συχνά χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης, παρόλο που ο ψυχολογικός παράγοντας έχει τον κυρίαρχο ρόλο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι χρόνια, με αποτέλεσμα να δημιουργείται και οργανικό υπόστρωμα. Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, μέσα στον οποίο η εσωτερική ένταση του ατόμου εντείνει τα σωματικά συμπτώματα και αυτά με τη σειρά τους επιτείνουν το άγχος. Το άτομο που νοσεί θα πρέπει να απευθυνθεί και να εξεταστεί από ιατρούς διάφορων ειδικοτήτων, οι οποίοι θα του υποδείξουν την κατάλληλη θεραπεία. Αν παρ' όλα αυτά ακολουθήσει την ιατρική αγωγή αλλά τα συμπτώματα εμμένουν, τότε θα χρειαστεί να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Το μονοπάτι της ψυχοθεραπείας για την ανακάλυψη των βαθύτερων και ασυνείδητων αιτιών που προκαλούν αυτές τις ενοχλήσεις συχνά είναι μακροχρόνιο και δύσβατο. Ενας από τους βασικότερους στόχους της ψυχοθεραπείας είναι ο επαναπροσδιορισμός και η τόνωση του Εγώ, γι' αυτό το άτομο θα πρέπει να οπλιστεί με θάρρος και υπομονή ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό.
 
Ψυχοσωματικά: Όταν η ψυχή πονά...Όταν χαίρεται η ψυχή μας, χαίρεται και το σώμα μας. ‘Οταν πονάει η ψυχή μας, πονάει και το σώμα μας. Η εικόνα του σώματός μας και πώς σχετίζεται με τα συναισθήματά μας.

 
 
Η σιωπή σύμμαχος της σχιζοφρένειας ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ι. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ  
Το ταξίδι του εκείνο το καλοκαίρι αποδείχθηκε πιο μακρό και οδυνηρό από όσο φανταζόταν και σχεδίαζε. Εργαζόταν σε μια εποχική δουλειά, όταν ξεκίνησαν όλα. Συστηματικός χρήστης κάνναβης, προερχόμενος από οικογενειακό περιβάλλον με βαρύ ψυχιατρικό ιστορικό, με τα συνήθη άγχη της καθημερινότητας της μετεφηβικής ηλικίας, κατέρρευσε μέσα σε λίγες ώρες. «Αισθανόμουν απειλούμενος, κυνηγημένος, διωκόμενος. Είχαν οξυνθεί όλες οι αισθήσεις μου, ένιωθα άλλοτε δυνατός σαν λιοντάρι, άλλοτε φυλακισμένος και περιορισμένος σε έναν χώρο πειραμάτων στη μέση του ωκεανού. Αλλοτε έξαλλος, άλλοτε καταπονημένος. Με είχε στρεσάρει αφάνταστα και ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, ένα “κόλλημα” ετών. Το κερασάκι στην τούρτα εκείνων των ωρών ήταν το τσιγαριλίκι. Σαν να έβγαλε κάποιος μια κλωστή από ένα πουλόβερ. Το ρούχο ξηλώθηκε γοργά». Ο Μ.Σ. θυμάται σήμερα, όχι δίχως αρκετή νευρικότητα, τις ώρες εκείνες που, όπως λέει, «“ταξίδεψα” έξω από τον εαυτό μου, αλλά και μέσα σε αυτόν». Οι εξαλλοσύνες και οι εκρήξεις του διαδέχονταν την καχυποψία, τον φόβο, την αγωνία ότι ο περίγυρός του ήταν μια διαρκής απειλή «για τη ζωή μου και τα υπάρχοντά μου». Οταν κατέρρευσε σωματικά, «σαν άδειο σακί», κλήθηκαν ασθενοφόρο και Αστυνομία. Και η διάγνωση του ψυχιάτρου ήταν σαφής: σχιζοφρένεια, βαριάς ψυχοσυναισθηματικής μορφής. Σύμφωνα με επιδημιολογική μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ένας στους 100 ανθρώπους σε όλη την υφήλιο είναι σχιζοφρενής ή πρόκειται να εκδηλώσει κάποιας μορφής και κλίμακας σχιζοφρένεια. Το ζήτημα όμως της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της αντιμετώπισης παραμένει, ειδικά στην Ελλάδα, ένα κοινωνικό και οικογενειακό ταμπού, γεγονός που εμφαίνεται και σε πρόσφατη μελέτη της διδάκτορος Ψυχολογίας κυρίας Ευαγγελίας Μπακόλα, που εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Κοινωνικής και Ψυχικής Υγείας και την Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αντικείμενό της ήταν τα πιθανά πρόδρομα συμπτώματα της νόσου και η συσχέτιση της εκδήλωσης με κοινωνικούς και προσωπικούς παράγοντες. Τα πορίσματα είναι εντυπωσιακά. Σχεδόν όλοι όσοι εκδήλωσαν στην ενήλικη ζωή τους σχιζοφρένεια, και αποτέλεσαν αντικείμενο της έρευνας, είχαν ταυτόσημες εκδηλώσεις και συμπεριφορές κατά την εφηβική ηλικία, οι οποίες δεν αξιολογήθηκαν σωστά είτε από το οικογενειακό περιβάλλον είτε από ειδικό γιατρό, ενώ σε πολύ υψηλό ποσοστό (33%) υπήρξαν συστηματικοί χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, κυρίως κάνναβης, ήδη από την ηλικία των 14 ετών. Επίσης σε ποσοστό κοντά στο 60% τα σχιζοφρενή άτομα προέρχονται από οικογενειακό περιβάλλον με ψυχιατρικό ιστορικό του ίδιου ή άλλων ψυχιατρικής φύσεως προβλημάτων, σε κάποιον από τους γονείς ή τους συγγενείς πρώτου βαθμού.
Ποια είναι όμως τα «καμπανάκια» κινδύνου που πρέπει να θορυβήσουν γονείς και καθηγητές στα πρώιμα συμπτώματα της νόσου; «Το παιδί παύει να είναι το παιδί που ξέραμε. Είναι ένα εντελώς άλλο παιδί» τονίζει η κυρία Μπακόλα. Και εξηγεί ότι «ο έφηβος αναπτύσσει αισθήματα καχυποψίας και ξαφνικής, έντονης και συστηματικής κοινωνικής απομόνωσης. Αρχίζει να έχει εντελώς άλλα ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, από τον αθλητισμό στρέφεται στην Εκκλησία. Και είναι γεγονός ότι πολλά περιστατικά σχιζοφρένειας στη χώρα έχουν ως εκδηλώσεις θρησκευτικά παραληρήματα». Παράλληλα «οι σχολικές του επιδόσεις γνωρίζουν κάθετη πτώση. Σε πολύ υψηλό ποσοστό (25%) οι σχιζοφρενείς που δέχτηκαν να αποτελέσουν αντικείμενο της έρευνας είχαν εγκαταλείψει το σχολείο στο Γυμνάσιο ή δεν είχαν συνεχίσει στο Λύκειο». Το «γενικευμένο, χωρίς λόγο και φανερή αιτία» στρες είναι επίσης μια προειδοποίηση, ενώ εμφανίζονται «πάντα σε μεγάλη ένταση και διάρκεια και με κάπως “οργανωμένο” τρόπο διαταραχές στον ύπνο». Εξίσου σε μεγάλο βαθμό ο έφηβος παραμελεί, εντελώς παράδοξα για την ηλικία του, «την προσωπική του εμφάνιση και την ατομική του υγιεινή». Σχεδόν ταυτόχρονα αρχίζει τη γνωριμία του με τις ψυχοτρόπες ουσίες. Οπως επισημαίνει ο καθηγητής Ψυχιατρικής κ. Γιώργος Αλεβιζόπουλος, «η χρήση κάνναβης, αμφεταμινών, LSD ή κοκαΐνης πυροδοτεί τη σχιζοφρένεια. Δηλαδή υπάρχει η προδιάθεση και η γονιδιακής φύσεως επιβάρυνση, αλλά οι ψυχοτρόπες ουσίες επιταχύνουν την εκδήλωση και εντείνουν τα συμπτώματα, ανοίγοντας τις πύλες στη νόσο, λόγω της νευροτοξικής τους δράσης». Ετσι το ποσοστό των σχιζοφρενών ενηλίκων που έκανε χρήση κάνναβης στην εφηβική ηλικία (14-17 ετών) είναι σχεδόν τριπλάσιο σε σχέση με τους χρήστες στον γενικό πληθυσμό (33% έναντι 12%).
Το οξύμωρο όμως είναι ότι αν και το 18% των μετέπειτα νοσούντων απευθύνθηκε με τη συμβουλή και την παρότρυνση της οικογένειας σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο, το 45% από αυτούς έλαβε αγωγή για απλής μορφής διαταραχή άγχους. «Είναι δύσκολο να διαγνωσθεί ή να επισημανθεί η σχιζοφρένεια σε αυτές τις ηλικίες. Πάντως, σε αυτή την πρώτη φάση, συστηματικότερη παρακολούθηση στο πλαίσιο μιας ψυχοθεραπείας χωρίς τη χορήγηση φαρμάκων, καθώς και η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του ατόμου, έχει καλύτερα αποτελέσματα» επισημαίνει η κυρία Μπακόλα.
Η οικογένεια προστατεύει, αλλά και υπονομεύει Η έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα, όπου, διόλου παράδοξα, βρίσκονται οι περισσότερες, ιδιωτικές και δημόσιες, ψυχιατρικές κλίνες στην Ελλάδα. «Στην περιοχή υπάρχουν περίπου 1.000 κρεβάτια ψυχιατρικών κλινικών με ανθρώπους που απευθύνονται εκεί από όλα σχεδόν τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας. Οι ψυχικές νόσοι είναι καταστάσεις-ταμπού που δυσκολεύεται το κοινωνικό και κυρίως το οικογενειακό περιβάλλον να “χωνέψει”, να αντέξει και να αντιμετωπίσει. Υπάρχει πάντα ο φόβος και η ανασφάλεια της κοινωνικής καταδίκης και κατακραυγής. Οπότε, ακόμη και για τη θεραπεία ή τη νοσηλεία, απευθύνονται σε γιατρούς και κλινικές μακριά από τη μόνιμη κατοικία τους» τονίζει η κυρία Μπακόλα. Το οικογενειακό περιβάλλον πάντως, όταν ξεπεράσει το σοκ της διάγνωσης, αποδεικνύεται πολύτιμο τόσο για την ψυχολογική υποστήριξη και την παρακολούθηση της θεραπευτικής πορείας και την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής όσο και για την οικονομική στήριξη των σχιζοφρενών, καθώς σε συντριπτικό ποσοστό (75%) χάνουν την εργασία τους, λόγω της αδυναμίας του να ανταποκριθούν και στις πιο μικρές απαιτήσεις της καθημερινότητας.
Τι πρέπει να γνωρίζετε Η εκδήλωση της σχιζοφρένειας Η σχιζοφρένεια είναι η πιο κλασική περίπτωση ψύχωσης. Η σκέψη διαταράσσεται και το άτομο δεν ελέγχει την πραγματικότητα, φθάνοντας στη συνεχή έκπτωση της κοινωνικής και προσωπικής του λειτουργικότητας (κατάρρευση). Ακολουθεί τον πάσχοντα διά βίου και αντιμετωπίζεται με συνδυασμό ψυχοθεραπείας, φαρμακευτικής αγωγής, εργοθεραπείας και σχολείου ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων.
Πρόδρομα συμπτώματα στην εφηβεία
_ Ριζική αλλαγή συμπεριφοράς
_ Καχυποψία και κοινωνική απόσυρση και απομόνωση
_ Στρες χωρίς εμφανείς αιτίες
_ Σταθερές διαταραχές ύπνου
_ Πλήρης αμέλεια προσωπικής υγιεινής
_ Κάθετη πτώση σχολικών επιδόσεων
Κοινές αντιδράσεις των ασθενών
_ 25% εγκατέλειψε το σχολείο (Γυμνάσιο - Λύκειο)
_ 33% έκανε συστηματική (τουλάχιστον μία φορά το δεκαπενθήμερο) χρήση κάνναβης
_ 27% είχε παρουσιάσει υπερκινητικές επιπλοκές στην παιδική ηλικία
_ 18% επισκέφθηκε ειδικό (το 45% από αυτούς έλαβε απλή αγωγή αγχολυτικών).
Πηγή: Ευαγγελία Μπακόλα - Κέντρο Κοινωνικής Ψυχικής Υγιεινής - Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στο µυαλό ενός σχιζοφρενούς Ιρλανδός δηµοσιογράφος έγραψε βιβλίο µαζί µε τον ασθενή γιο του

Φως στο γενετικό υπόβαθρο της σχιζοφρένειας Μελέτη με ελληνική υπογραφή δείχνει γενετικές μεταλλάξεις που ευθύνονται για τη μη κληρονομική μορφή της νόσου, οι -κατά τα φαινόμενα- πολλές μεταλλάξεις, που εμπλέκονται στη σχιζοφρένεια, καθιστούν απίθανη μία γενετική θεραπευτική προσέγγιση για τη νόσο. Από την άλλη, όμως, οι ερευνητές υποπτεύονται ότι όλες οι μεταλλάξεις επηρεάζουν ουσιαστικά τους ίδιους νευρωνικούς μηχανισμούς. Όπως είπε ο Ιωσήφ Γώγος (που σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στο Χάρβαρντ) «χρησιμοποιώντας καινοτόμες μεθόδους της νευροεπιστήμης, ελπίζουμε να εντοπίσουμε αυτές τις δυσλειτουργίες των νευρικών κυκλωμάτων, ώστε να αποτελέσουν στόχο για την ανάπτυξη φαρμάκων». Η νέα ανακάλυψη, εξάλλου, βοηθά στην καλύτερη κατανόηση δύο αινιγμάτων: της επιμονής της σχιζοφρένειας παρά το γεγονός ότι όσοι την έχουν, συνήθως δεν την κληροδοτούν στα παιδιά τους, καθώς και των υψηλών ποσοστών της νόσου σε παγκόσμιο επίπεδο.
 
Σχιζοφρένεια από medlook  άρθρα που δημοσιεύθηκαν μετά την 260/4/2012
8 συνολικά άρθρα
Μήπως πάσχετε από ιδεοψυχαναγκασμό; Γράφει η δρ ΕΥΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ κλ ψυχολόγος
 
Αρκετοί από εμάς, κατά διαστήματα, έχουμε δεχτεί σχόλια από φίλους και συγγενείς, ή ακόμα και οι ίδιοι έχουμε εντοπίσει ότι κάποιες ιδέες και συμπεριφορές μας κρύβουν αδικαιολόγητη ανησυχία για διάφορες καταστάσεις. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να τσεκάρει πάνω από μια φορά αν έχει κλειδώσει τις μπαλκονόπορτες και αν έχει κλείσει τις ηλεκτρικές συσκευές πριν φύγει από το σπίτι. Ακόμη περισσότερο, κάποιος που έχει ήδη ελέγξει και έχει απομακρυνθεί, επιστρέφει πάλι στο σπίτι του, προκειμένου να ξαναελέγξει. Κάποιος άλλος μπορεί να θέλει να τακτοποιεί τα αντικείμενά του κατά έναν συγκεκριμένο τρόπο και με συγκεκριμένη σειρά και να δυσανασχετεί όταν αυτή η σειρά διαταραχτεί. Αλλος τέλος να έχει ανησυχίες σχετικές με την καθαριότητα και αυτές να τον καθιστούν σχολαστικό στην καθαριότητα.
Αποτελούν τα παραπάνω επαρκείς ενδείξεις για να θεωρηθεί ότι κάποιος πάσχει από ιδεοψυχαναγκασμό; Οχι, αποτελούν απλώς κάποια τάση, αλλά τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν οι παραπάνω εμπειρίες ως παθολογικές (και θα αναλυθούν παρακάτω) είναι πιο συγκεκριμένα και προϋποθέτουν ότι η καθημερινότητα του ατόμου επηρεάζεται έντονα εξαιτίας αυτών των σκέψεων ή συμπεριφορών. Για παράδειγμα, κάποιος που χρειάζεται 2 ώρες για να ελέγξει το σπίτι του ή να πλύνει τα χέρια του αρχίζει να μην έχει χρόνο για άλλες σημαντικές υποχρεώσεις ή να καθυστερεί στη δουλειά ή σε ραντεβού. Ας εξηγήσουμε, όμως, πρώτα τι είναι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί και ποια η μεταξύ τους σχέση.
Ιδεοληψίες είναι οι επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις ή εικόνες τις οποίες το άτομο βιώνει ως ενοχλητικές και ακατάλληλες και οι οποίες τελικά του προκαλούν έντονο άγχος ή καταπόνηση. Να σημειωθεί ότι αυτές οι σκέψεις δεν είναι απλές ανησυχίες για καθημερινής φύσεως θέματα και ότι το άτομο προσπαθεί να τις αγνοήσει ή να τις καταστείλει και να τις εξουδετερώσει μέσω άλλων σκέψεων ή ενεργειών. Τέλος, το άτομο έχει επίγνωση γι' αυτές του τις σκέψεις. Για παράδειγμα, η επαναλαμβανόμενη και επίμονη σκέψη «θα βάλω φωτιά στο σπίτι μου» είναι μια μορφή ιδεοληψίας.
Ψυχαναγκασμοί είναι οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα πλύσιμο των χεριών, υπερβολική τακτοποίηση πραγμάτων, συνεχής έλεγχος καταστάσεων (αν κλείδωσα κ.λπ.), ή διανοητικές διεργασίες όπως η απαρίθμηση (π.χ. μετράω τις πλάκες του πεζοδρομίου όταν περπατάω).
Οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί συνήθως συνυπάρχουν χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο. Στις περιπτώσεις που κάποιος βιώνει και τα δύο συμπτώματα, ο ψυχαναγκασμός είναι ο τρόπος για να καταπολεμήσει την ιδεοληψία και να καταλαγιάσει το άγχος που προέρχεται από αυτή. Για παράδειγμα, όταν η σκέψη «θα βάλω φωτιά και θα προκαλέσω καταστροφή» αποκτήσει τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε αποτελεί ιδεοληψία. Προκειμένου, λοιπόν, το άτομο που έχει την ιδεοληψία να μπορέσει να την καταπολεμήσει, επιστρατεύει τον ψυχαναγκασμό. Π.χ. «αν ελέγξω τα φώτα και τις ηλεκτρικές συσκευές δέκα φορές, τότε μόνο δεν κινδυνεύω». Με τον τρόπο αυτό, ο ψυχαναγκασμός έρχεται να αντιμετωπίσει την ιδεοληψία και να ηρεμήσει το άτομο.
Αυτή όμως ακριβώς είναι η παγίδα του ιδεοψυχαναγκαστικού φαύλου κύκλου. Ο ψυχαναγκασμός καθησυχάζει το άτομο για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και σύντομα οι ανησυχίες επανέρχονται, οι οποίες πάλι απαιτούν ψυχαναγκαστική συμπεριφορά για να αντιμετωπιστούν. Επομένως, με αυτό τον τρόπο το άτομο, μακροχρόνια, τρέφει και συντηρεί τις ιδεοληψίες επειδή ακριβώς καταλήγει να πιστεύει ότι η αποφυγή της συγκεκριμένης καταστροφής έχει επιτευχθεί μέσω του ψυχαναγκασμού του (δηλαδή το άτομο πιστεύει ότι το σπίτι δεν κάηκε λόγω των δέκα ελέγχων που του έκανε).
Ο τρόπος για να αποδεσμευθεί κάποιος από τον φαύλο κύκλο που δημιουργεί αυτή η κατάσταση είναι να αντισταθεί στην έντονη επιθυμία για ψυχαναγκασμό και να δώσει στον εαυτό του την ευκαιρία να διαπιστώσει ότι δεν θα συμβεί το γεγονός που σχετίζεται με την ιδεοληψία του. Π.χ. το άτομο που σκέφτεται ότι θα καεί το σπίτι του και για να αντιμετωπίσει αυτή τη σκέψη ελέγχει δέκα φορές, αν θέλει να αποδεσμευθεί από την ιδεοληψία πρέπει να αρκεστεί σε ένα και μοναδικό έλεγχο των ηλεκτρικών και να υπομείνει το άγχος που θα του προκαλέσει η αντίσταση αυτή. Μακροχρόνια, το άγχος και οι παρορμήσεις θα περιορίζονται, αφού θα μπορεί το άτομο να ανατρέξει στις προηγούμενες φορές που διαπίστωσε ότι δεν συνέβη η καταστροφή που φοβόταν.
 
Νυχτερινές κρίσεις πανικού Γράφει η δρ ΕΥΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, κλινική ψυχολόγος
Η διαταραχή πανικού αποτελεί μια αιφνίδια και χρονικά περιορισμένη περίοδο έντονου φόβου ή δυσφορίας, χωρίς την ύπαρξη πραγματικού κινδύνου, η οποία εξελίσσεται ραγδαία και κορυφώνεται μέσα σε 10 λεπτά. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο βιώνει σωματικά συμπτώματα, τα οποία λανθασμένα ερμηνεύει ως δείγμα επικείμενης καταστροφής. Για παράδειγμα, ένα σύμπτωμα όπως η ταχυκαρδία ερμηνεύεται αποκλειστικά ως ένδειξη εμφράγματος χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έχει προκληθεί (π.χ. σωματική άσκηση, στρες), οι οποίες θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την εμφάνιση της ταχυκαρδίας.
Η εμπειρία της πλήρους κρίσης πανικού συνοδεύεται από την εμφάνιση τουλάχιστον τεσσάρων ή περισσότερων από τα παρακάτω συμπτώματα: ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρέμουλο, αίσθηση δύσπνοιας ή ασφυξίας, αίσθηση πνιξίματος (δυσκολία στην κατάποση), πόνος στο στήθος ή δυσφορία, ναυτία, ζαλάδα ή τάση λιποθυμίας, αποπροσωποποίηση, φόβος ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο ή θα τρελαθεί, φόβος ότι θα πεθάνει, μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα / φαγούρα / κάψιμο και κρυάδες ή εξάψεις.
Το πιο σύνηθες είναι οι κρίσεις πανικού να συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, είτε χωρίς προφανή αιτία ή όταν το άτομο εισέρχεται σε μια κατάσταση που για εκείνο υποδηλώνει κίνδυνο.
Ομως, υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις ατόμων που πάσχουν από διαταραχή πανικού, οι οποίοι παρουσιάζουν κρίσεις και κατά τη διάρκεια της νύχτας ή, πιο σπάνια, μόνο τη νύχτα. Τα ποσοστά που κατά καιρούς δημοσιεύονται στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με το πόσοι από αυτούς που έχουν διαταραχή πανικού βιώνουν νυχτερινές κρίσεις κυμαίνονται από 28-71%.
Τα άτομα που βιώνουν νυχτερινές κρίσεις ξυπνούν απότομα μέσα στη νύχτα σε κατάσταση πανικού, χωρίς προφανή λόγο. Τα συμπτώματα της νυχτερινής κρίσης πανικού δεν διαφοροποιούνται από αυτά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ομως, η νυχτερινή κρίση πανικού διαφοροποιείται από άλλες καταστάσεις διέγερσης κατά τη διάρκεια του ύπνου, που οφείλονται σε εφιάλτες ή ενοχλήσεις από το περιβάλλον, όπως π.χ. δυνατοί θόρυβοι. Οι περισσότεροι ασθενείς δηλώνουν ότι οι νυχτερινοί πανικοί συμβαίνουν μία με τρεις ώρες αφότου το άτομο έχει κοιμηθεί και συνήθως δεν βιώνουν πάνω από μία κρίση τη φορά. Η νυχτερινή κρίση πανικού συνήθως διαρκεί 2-8 λεπτά και συνήθως μετά την κρίση είναι δύσκολο για το άτομο να ξανακοιμηθεί.
Συχνά τα άτομα που πάσχουν από νυχτερινούς πανικούς καταλήγουν να φοβούνται να κοιμηθούν και προσπαθούν να καθυστερήσουν την έναρξη του ύπνου. Σιγά σιγά η αποφυγή ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική έλλειψη ύπνου, η οποία τελικά επιδεινώνει τη συχνότητα των νυχτερινών πανικών.
Η διεθνής βιβλιογραφία δεν έχει καταλήξει σε ξεκάθαρο συμπέρασμα αναφορικά με το κατά πόσο το φαινόμενο των νυχτερινών κρίσεων πανικού αποτελεί σοβαρότερης μορφής διαταραχή πανικού ή έναν άλλο τύπο διαταραχής πανικού.
Μέχρι πρόσφατα οι νυχτερινές κρίσεις πανικού αντιμετωπίζονταν κυρίως με φαρμακευτική αγωγή. Πλέον η κατανόηση των ψυχολογικών παραγόντων που εμπλέκονται στους νυχτερινούς πανικούς έχει οδηγήσει στην εξέλιξη ψυχοθεραπευτικών πρωτοκόλλων και στην εφαρμογή τους στην κλινική πράξη με αισιόδοξα αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, η γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία, που είναι αποτελεσματική στις «συμβατικές» κρίσεις πανικού, έπειτα από κατάλληλες τροποποιήσεις και προσαρμογές εμφανίζεται να είναι αποτελεσματική και στην ψυχολογική αντιμετώπιση των νυχτερινών κρίσεων πανικού.
Κρίση πανικού: Ο ‘ψεύτικος συναγερμός’  Η ‘κρίση πανικού’ μπορεί να είναι μια έντονη και δυσάρεστη εμπειρία που φαίνεται να βιώνουν αρκετοί άνθρωποι στην καθημερινότητά τους. Μπορεί ο πανικός να βλάψει; Πώς αντιμετωπίζεται η κρίση πανικού;
 
 
ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Κρυφτό με το ασυνείδητο ΛΑΛΙΝΑ ΦΑΦΟΥΤΗ
Μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει περιστοιχιζόμαστε από χιλιάδες αντικείμενα που τα θεωρούμε «τετριμμένα». Είναι όμως έτσι; ΄Η μήπως καθένα από αυτά έχει τη δική του «εγγραφή» στο ασυνείδητό μας και μας επηρεάζει με τρόπο τέτοιον που ούτε θα φανταζόμασταν;
Το έργο του Γκρέισον Πέρι «Υμνος στις σκιές» που είναι εμπνευσμένο από ένα παραμύθι του Αντερσεν. Ψυχαναλυτικά η σκιά αντιπροσωπεύει το alter ego μας, μια σκοτεινή πλευρά που όλοι κρύβουμε μέσα μας 2. Μια επισκέπτρια μπροστά στο έργο του Γιόζεφ Κόσουτ «Ο.&Α. /FΙD! (Τo Ι.Κ. and G.F.)», το οποίο έχει δημιουργηθεί για το Μουσείο Φρόιντ της Βιέννης. Αναμειγνύει μια σελίδα από την «Ερμηνεία των ονείρων» και την είσοδο του μουσείου, το οποίο ήταν το σπίτι του Φρόιντ  
Εδώ και περίπου έναν αιώνα, πολύ πριν από την έλευση των εγκεφαλικών τομογράφων, η ψυχανάλυση προσπαθεί να διερευνήσει το ανθρώπινο μυαλό, να φέρει στην επιφάνεια τις ασυνείδητες και πιο ενδόμυχες σκέψεις μας και να εντοπίσει τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν στην ψυχική μας λειτουργία. Παρά την τόσο μακρά ιστορία της εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποτελεί για τους περισσότερους από εμάς τομέα αρκετά «σκοτεινό»- όπως άλλωστε και αυτό που συνηθίζουμε να ονομάζουμε ψυχή. Λίγο φως σε αυτό το σκοτάδι επιχειρεί να ρίξει μια πρωτότυπη έκθεση που παρουσιάζεται ως τον ερχόμενο Απρίλιο στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου, με τίτλο «Ψυχανάλυση: το ασυνείδητο στην καθημερινή ζωή».
«Εξετάζουμε την ψυχανάλυση σε σχέση με το ασυνείδητο στην καθημερινή ζωή. Οχι ως θεραπεία ή σε σχέση με κάποια συγκεκριμένη ψυχική κατάσταση, αλλά σαν μια πτυχή του τρόπου με τον οποίο μιλάμε για το μυαλό μας και αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η Κατερίνα Αλμπάνο, επιμελήτρια της έκθεσης και ερευνήτρια του Κέντρου Καινοτομίας της Σχολής Τεχνών και Ντιζάιν Σεντ Μάρτινς: «Θελήσαμε να τη συνδέσουμε με την καθημερινότητα για να δείξουμε πράγματα που επηρεάζουν όλους μας».
Η όλη οργάνωση, όπως εξηγεί, έχει ως «στόχο» τον επισκέπτη και τον τρόπο με τον οποίο αυτός αντιλαμβάνεται τα εκθέματα. Για την επίτευξή του η κυρία Αλμπάνο σε συνεργασία με ειδικούς της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας έχει επιστρατεύσει υλικό από τα ιστορικά αρχεία του Σίγκμουντ Φρόιντ και άλλων σημαντικών ψυχαναλυτών, σύγχρονα έργα τέχνης, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι διαδραστικά και έχουν δημιουργηθεί ειδικά για την έκθεση, αλλά και- κάτι ασυνήθιστο για μια έκθεση σχετική με την ψυχανάλυση- πολλά αντικείμενα. «Ενας επιπλέον λόγος για τον οποίον επέλεξα να συμπεριλάβω “ψυχαναλυτικά” αντικείμενα ήταν για να τοποθετήσω καλύτερα την έκθεση μέσα στο περιβάλλον της, το Μουσείο Επιστημών, το οποίο είναι ένα μουσείο που εστιάζεται στον υλικό πολιτισμό» προσθέτει. «Τόσο τα αντικείμενα όσο και τα έργα τέχνης έχουν ως στόχο να “πυροδοτήσουν” μιαν αντίδραση στον επισκέπτη».
Παιχνίδια της μνήμης Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις βασικές ενότητες που εξετάζουν το θέμα από διαφορετική πλευρά. Καθεμιά από αυτές συνοδεύεται με ηχογραφημένη «ξενάγηση» από ψυχαναλυτές οι οποίοι μυούν τον επισκέπτη στο νόημά της. Το «Γραφείο του Φρόιντ» είναι αφιερωμένο στον «πατέρα» της ψυχανάλυσης. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ορισμένα αντικείμενα από την προσωπική συλλογή αρχαιοτήτων του και ένα έργο του Αρνολντ Ντρέιμπλατ, το «Wunderblock». Το «Μαγικό σημειωματάριο» ήταν ένα παιχνίδι στο οποίο μπορούσε κανείς να γράψει ή να σχεδιάσει κάτι και στη συνέχεια να το εξαφανίσει, αφήνοντας πίσω μόνο τα ίχνη του. Ο Φρόιντ παρομοίαζε με αυτό τη λειτουργία της μνήμης. Συνδυάζοντας την τέχνη με την επιστήμη ο καλλιτέχνης έχει δημιουργήσει ένα ψηφιακό «τραπέζι» στο οποίο ο επισκέπτης παρακολουθεί το δοκίμιο του Φρόιντ και άλλα κείμενα και εικόνες να εξαφανίζονται ή να αλληλοεπικαλύπτονται, «ενώνοντας» τις θεωρίες του αυστριακού ψυχιάτρου με τα ευρήματα της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Οι σχέσεις της ψυχανάλυσης με τη νευροεπιστήμη διερευνώνται διεξοδικότερα σε μια άλλη υποενότητα της έκθεσης. Πλαισιώνονται από μια ηχογραφημένη εισαγωγή από τη Μέρι Τάργκετ, καθηγήτρια της Ψυχανάλυσης στο University College του Λονδίνου, και το «Do we understand ourselves?», ένα ψηφιακό έργο του Κρίστιαν Ντε Λα Ρίβα που απεικονίζει τα «ίχνη» των πρώτων εμπειριών μας στον σχηματισμό του εγκεφάλου και έχει δημιουργηθεί ειδικά για την έκθεση.
Η ενότητα «Παιχνίδι» παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίον τα παιδιά εκφράζουν στα παιχνίδια τους τούς συνειρμούς και τις προβολές που ένας ενήλικος θα εξέφραζε στη συζήτηση με τον ψυχαναλυτή. Εκτός από τα παιχνίδια που έχει χρησιμοποιήσει στις συνεδρίες της η διάσημη παιδοψυχαναλύτρια Μπέτι Τζόζεφ , τα οποία εκτίθενται πρώτη φορά, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει- επίσης πρώτη φορά από το 1941- τις ζωγραφιές του μικρού «Ρίτσαρντ», ενός διάσημου ασθενούς της πρωτοπόρου τής παιδικής ψυχανάλυσης Μέλανι Κλάιν.
Το «Ανοίκειο»- όρος που επινοήθηκε από τον ίδιο τον Φρόιντκαλεί τον επισκέπτη να «βιώσει» και να αναλύσει το απόκοσμο και μάλλον τρομακτικό συναίσθημα που προκαλείται όταν κάτι το οποίο μάς είναι οικείο ξαφνικά μάς φαίνεται ξένο και αλλόκοτο. Αυτό γίνεται μέσα από δύο διαδραστικά έργα τέχνης με τρισδιάστατες προσομοιώσεις και ψηφιακές βιντεοκάμερες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση.
Τα αντικείμενα Η ενότητα που αφορά τις «Σχέσεις των αντικειμένων» χωρίζεται σε δύο υποενότητες. Η μία διερευνά την «Εκπλήρωση των ευχών», παρου σιάζοντας αναθήματα και τατουάζ από τη συλλογή του Μουσείου Επιστημών, συνοδευόμενα με μια διάλεξη γύρω από τις ελπίδες και τους φόβους που μπορεί να έχουμε σε σχέση με το σώμα μας, την υγεία και την ασθένεια.
Η δεύτερη, η οποία επίσης βασίζεται στη συλλογή του μουσείου, είναι αφιερωμένη στην «Καθημερινότητα». «Είναι γεμάτη καθημερινά αντικείμενα,από παπούτσια έως σύριγγες και σκουπίδια,που μπορούν να δημιουργήσουν πολλούς και διαφορετικούς συνειρμούς» αναφέρει η κυρία Αλμπάνο. «Κάποια μπορεί να είναι φοβικά,άλλα να συνδέονται με μια νοσταλγία,μια επιθυμία,ένα φετίχ, όλα μπορούν να έχουν πολλά και διαφορετικά υποσυνείδητα νοήματα».
Το διαφορετικό νόημα που μπορεί να έχει η θέα του ίδιου αντικειμένου στο ασυνείδητο του καθενός από εμάς είναι ίσως το βασικό μήνυμα που θα πρέπει να συγκρατήσει κανείς για να «καταλάβει» σωστά αυτήν την υποενότητα. «Αυτό το οποίο πρέπει να καταστεί σαφές εξαρχής είναι ότι ο ψυχαναλυτής δεν ενδιαφέρεται τόσο για το συνειδητό όσο για το ασυνείδητο νόημα» τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο Ντόναλντ Κάμπελ , πρώην πρόεδρος της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και γενικός γραμματέας της Διεθνούς Εταιρείας Ψυχανάλυσης, ο οποίος παρουσιάζει τη σχετική ηχογραφημένη «εισαγωγή» για τους επισκέπτες. «Αυτό σημαίνει ότι ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη συγκεκριμένη άποψη του κάθε ανθρώπου,τους συνειρμούς και τις φαντασιώσεις του σε σχέση με κάθε αντικείμενο».
Τα δύο κύρια χαρακτηριστικά που επηρεάζουν το ασυνείδητό μας, προσθέτει ο ειδικός, ο οποίος ασχολείται με την ψυχανάλυση παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, είναι το σχήμα και η λειτουργία του κάθε αντικειμένου. Παρ΄ ότι όμως αυτά είναι συγκεκριμένα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για «γενικό» ασυνείδητο νόημα. «Συχνά μάλιστα θα δείτε ότι στο ασυνείδητο ίσως να υπάρχει μια αντίδραση στα γενικά νοήματα που μπορεί να έχουν τα αντικείμενα, εξαιτίας του άγχους που προκαλεί η θέα τους» υπογραμμίζει, φέρνοντας ως παράδειγμα μια έφηβη ασθενή του η οποία απεχθανόταν το θέαμα της εντελώς «αθώας» για τους υπόλοιπους ανθρώπους γυναικείας τσάντας επειδή την είχε συνδέσει με τις αλλαγές που συντελούνταν στο σώμα της και τη φόβιζαν. Ειδικά για τους αναγνώστες του «Βήματος» ο Ντόναλντ Κάμπελ προσφέρει μία ξενάγηση στο πιθανό ψυχαναλυτικό νόημα επτά καθημερινών αντικειμένων.
i PHONE Μοναξιά και ναρκισσισμός «Το iΡhone είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον επειδή το σχήμα του δεν υποδηλώνει πολλά για τη λειτουργία του. Μπορεί να συνδεθεί με το παλαιότερο “Μαγικό σημειωματάριο”, το παιχνίδι στο οποίο αναφέρεται και ο Φρόιντ- μια οθόνη όπου μπορείς να γράψεις κάτι και να το σβήσεις αμέσως.Προφανώς μπορεί επίσης να συνδεθεί με το τηλέφωνο,αλλά και, επειδή είναι επίπεδο,με την καρτ ποστάλ.Διαφέρει όμως από την τελευταία γιατί εδώ δεν υπάρχει αναμονή, δεν υπάρχει καθυστέρηση στην ικανοποίηση της επαφής.Υποσυνείδητα μπορεί να συνδεθεί με το άγχος του χωρισμού,με τον πανικό της μοναξιάς αλλά και με τη ναρκισσιστική ικανοποίηση,όταν,π.χ., κάποιος στέλνει συνεχώς τις φωτογραφίες του».
ΣΠΟΡ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ Γόητρο, σεξ, ελευθερία Στο πιο πρακτικό επίπεδο ένα σπορ αυτοκίνητο είναι ένα όχημα που μας μεταφέρει από ένα μέρος σε ένα άλλο.Στο συμβολικό,ασυνείδητο επίπεδο μπορεί όμως να έχει πολλά διαφορετικά νοήματα.Για έναν άνθρωπο μπορεί να συμβολίζει το κύρος και την κοινωνική θέση,για κάποιον άλλον μπορεί να αντιπροσωπεύει την ελευθερία,για κάποιον τρίτο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα συναρπαστικό ταξίδι μέσα στη ζωή ενώ ένας άλλος μπορεί να νιώθει ότι ενισχύει τη σεξουαλικότητά του».
ΜΑΣΚΑ Προστασία και καψώνια «Εδώ οι ασυνείδητες αντιδράσεις μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρουσες.Συνειδητά η μάσκα προστατεύει από κάποιον ιό.Οι διαφόρων ειδών μάσκες σε πολλούς πολιτισμούς λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο ως προστασία,προστασία του εαυτού.Αν και στο συνειδητό επίπεδο η χειρουργική μάσκα έχει συγκεκριμένη χρήση,την προστασία από τα μικρόβια,η ασυνείδητη διάστασή της μπορεί να είναι ότι επίσης προστατεύει κανείς τον εαυτό του με το να κρύβεται ή με το να φοβίζει τους άλλους,όπως τα παιδιά που διαλέγουν τις Απόκριες μια τρομακτική μάσκα για να τρομάξουν τους μεγάλους».
ΠΑΥΣΙΠΟΝΑ Το κυνήγι της ηδονής «Από την ψυχαναλυτική σκοπιά τα παυσίπονα σχετίζονται με την αρχή της ηδονής,όταν η ζωή μας κυριαρχείται από την αναζήτηση της ηδονής και τη διατήρησή της και προσπαθούμε να αποφύγουμε τη μη ηδονή.Τα παυσίπονα σαφώς στο συνειδητό επίπεδο προσφέρουν ένα αντίδοτο στη μη ηδονή,στον πόνο.Στο ασυνείδητο ίσως ξυπνούν βαθύτερες αγωνίες σχετικές με περισσότερο υπαρξιακές μη ηδονές,μια βαθύτερη δυστυχία για τον εαυτό μας. Τα αντικαταθλιπτικά είναι ένα παρόμοιο παράδειγμα. Νομίζω ότι ασυνείδητα οι άνθρωποι που εθίζονται στα αντικαταθλιπτικά παγιδεύονται συχνά στη φαντασίωση ότι χρειάζονται κάτι έξω από αυτούς για να δημιουργηθεί η ηδονή, δεν μπορούν να τη βρουν, να την αναπτύξουν στον εαυτό τους».
ΛΕΠΙΔΑ Πρωτόγονος φόβος, βρικόλακες «Πρόκειται για ένα σύμβολο ψυχολογικά πολύ ισχυρό, γιατί συνδέεται με το κόψιμο, την επιθετικότητα και το πρώτο όπλο που διαθέτουμε, τα δόντια μας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ταινίες τρόμου χρησιμοποιούν συνήθως το κόψιμο και όχι τον πυροβολισμό, ούτε ότι οι ταινίες με βρικόλακες είναι τόσο δημοφιλείς. Ο πιο πρωτόγονος φόβος μας είναι το σπάσιμο του φράγματος του ανθρώπινου σώματος, το άνοιγμα του δέρματος. Αφορά την ένωση δύο αντιφατικών πραγματικοτήτων, του εσωτερικού και του εξωτερικού. Κανονικά το εσωτερικό είναι διαχωρισμένο από το εξωτερικό. Οταν όμως κόβεις κάποιον, το εσωτερικό βγαίνει έξω, βλέπεις αίμα, όργανα που κανονικά είναι κρυμμένα. Στις ταινίες όταν τελικά ο βρικόλακας σκοτώνεται έχουμε έναν θρίαμβο έναντι αυτού του φόβου».
ΚΡΑΓΙΟΝ Επιθετικότητα, σεξουαλικότητα «Το κραγιόν συνδέεται με την επιθετικότητα και τη σεξουαλικότητα. Εχει φαλλικό σχήμα ενώ το χρώμα του είναι συχνά κόκκινο, το οποίο μπορεί να αντιπροσωπεύει την υγεία, αλλά και κάτι πιο επικίνδυνο, το στόμα του βαμπίρ- στο μακιγιάζ το “λουκ βαμπ” δημιουργεί ένα στυλ “επικίνδυνης” γυναίκας. Επίσης έχει σχέση με όσα λέμε για τη μάσκα και την προστασία. Ολα αυτά συνδέονται με την αυτοσυντήρηση. Κάποιος που δείχνει υγιής δημιουργεί την εντύπωση ότι θα κάνει καλύτερα μωρά και θα διαιωνίσει το είδος. Εναν ψυχαναλυτή πάντως θα τον ενδιέφεραν περισσότερο οι διαταραχές- η απέχθεια, π.χ., μιας γυναίκας προς το κραγιόν θα μπορούσε να σημαίνει άγχη σχετικά με τη σεξουαλικότητα ή την επιθετικότητα».
ΓΟΒΕΣ ΣΤΙΛΕΤΟ Η «φαλλική» γυναίκα «Είναι ένα σύμβολο που χρησιμοποιείται έντονα στην πορνογραφία και συχνά,σε άνδρες ασθενείς που έχω δει,συνδέεται με τη “φαλλική γυναίκα”, τη γυναίκα που εξουσιάζει,της οποίας μια έκφραση είναι η dominatrix.Για τις γυναίκες δεν υπάρχει γενικό συμπέρασμα,εκτός αν έχουν κάποια ανησυχία με τα παπούτσια,κάτι το οποίο παρατηρείται αρκετά συχνά.Οπωσδήποτε στο συνειδητό επίπεδο τα ψηλά τακούνια κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν πιο ψηλές,πιο κομψές,πιο ισχυρές.Από την άλλη εμποδίζουν το βάδισμά τους,οπότε υπάρχει μια αναστολή.Η λειτουργία εδώ είναι πολύ αντιφατική.Τα τακούνια μπορεί επίσης να γίνονται αντιληπτά ως όπλο,κάτι το οποίο μάς οδηγεί και πάλι στη φαλλική γυναίκα».

Πότε και πώς ωφελεί η ψυχοθεραπεία Η ψυχοθεραπεία περιλαµβάνει τη θεραπεία ψυχικών και διαπροσωπικών δυσκολιών µέσω της χρήσης ψυχολογικών µεθόδων. Η εποικοδοµητική χρήση του λόγου για την ανάλυση, την επεξεργασία και την επικοινωνία µεταξύ θεραπευτή και θεραπευόµενου αποτελεί κεντρικό εργαλείο σε αυτήν.
 
Οι «σκοτεινότεροι υπονομευτές» της ψυχικής υγείας Της Μυρσίνης Κωστοπούλου
Οι Eλληνες αντιμετωπίζουμε σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας; Στην Ελλάδα συμβαίνει περίπου ό,τι και στον υπόλοιπο κόσμο. Με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η σχιζοφρένεια και η κατάθλιψη είναι τα δύο πιο σοβαρά νοσήματα σήμερα. Αν η ψυχική υγεία ορίζεται ως η αναγκαία εκείνη ικανότητα του ατόμου να αγαπά και να εργάζεται, τότε η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια είναι οι σκοτεινότεροι υπονομευτές.
Με βάση τον δείκτη βαρύτητας, η κατάθλιψη είναι η 4η στη σειρά σήμερα και η 2η ασθένεια μέχρι το 2020. Θίγει όλες τις ηλικίες. Παρατηρείται στο 6%-7% του γενικού πληθυσμού, με διπλάσιο ποσοστό να πλήττει τις γυναίκες.
Χαρακτηριστικά της συμπτώματα είναι η μελαγχολική διάθεση, η ενοχή και το αίσθημα αναξιότητας, σωματικά ενοχλήματα, η έλλειψη ελπίδας, οι σκέψεις θανάτου. Ο πάσχων ζει μία «νεκρή» ζωή. Οι επιπτώσεις της βαρύτατες: αναπηρία, κοινωνική δυσλειτουργία, χαμηλή ποιότητα ζωής, απώλεια ζωής...
Η σχιζοφρένεια είναι η πιο βαριά και συνάμα αινιγματική ψυχική διαταραχή. Αν και όχι τόσο συχνή όσο οι άλλες ψυχικές ασθένειες (1%), έχει τεράστιες επιπτώσεις ψυχικές και κοινωνικές. Διαταράσσει την επαφή του ατόμου με την πραγματικότητα, με αποτέλεσμα εκείνο να μην μπορεί να διαχωρίσει τις αληθινές από τις ψευδείς εμπειρίες. Ο πάσχων αντιλαμβάνεται πράγματα που δεν υπάρχουν (ψευδαισθήσεις) και κατέχει ψευδείς πίστεις που δεν υπόκεινται στη λογική (παραλήρημα). Η ιδιορρυθμία του πάσχοντος στην επικοινωνία οδηγεί σε απομόνωση, σε κοινωνικό στιγματισμό, στην εδραίωση του στίγματος της «τρέλας».
Ποιες είναι οι σύγχρονες αναπαραστάσεις του μέσου έλληνα για την ψυχική ασθένεια; Η «εξελιγμένη» εποχή μας συνεχίζει να ενεργοποιεί προκαταλήψεις και φόβους για τις ψυχικές ασθένειες («ο σχιζοφρενής δολοφόνος», «η κατάθλιψη είναι αδυναμία χαρακτήρα» κ.λπ.). Το στίγμα, δηλαδή, σε όλο του το μεγαλείο. Μυθολογικές και δαιμονολογικές προεκτάσεις αποδίδονται στους ασθενείς, ο ψυχικός πόνος και η αποδιοργάνωση εκλαϊκίζονται, ευτελίζοντας την ποιότητα της ζωής των πασχόντων και των οικογενειών τους. Μια εύθραυστη αυτοεικόνα, όμως, μπορεί να συμβάλει στην επιδείνωση της ψυχικής διαταραχής, λόγω της έλλειψης κινήτρου του ατόμου ως προς τη δυνατότητά του να παρέμβει στο πρόβλημά του. {APNEA}
Οχι! Ο ασθενής με σχιζοφρένεια δεν είναι βίαιος ή επικίνδυνος, δεν έχει διχασμένη προσωπικότητα, δεν είναι δαιμονισμένος (o John Nash, μαθηματικός, βραβείο Νομπέλ 1994, διεγνώσθη με σχιζοφρένεια). Ο ασθενής με κατάθλιψη δεν είναι αδύναμος, βρίσκεται σε μία κατάσταση «πένθους», αποθάρρυνσης και απώλειας ελπίδας για το μέλλον του.
Οι σύγχρονες εξελίξεις στην ψυχοφαρμακολογία και στην ψυχοθεραπεία έχουν συμβάλει σε σημαντικά ποσοστά θεραπευτικής επιτυχίας. Η κατάθλιψη είναι πλέον αντιμετωπίσιμη, ενώ στη σχιζοφρένεια είναι δυνατή η μείωση των συμπτωμάτων και η πρόληψη των μελλοντικών υποτροπών.
 
Ψυχίατροι προειδοποιούν ότι σύντομα κανείς δεν θα θεωρείται υγιής Της ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑΣ ΚΑΖΑΛΟΤΤΙ
Κινδυνεύουμε όλοι στο μέλλον να στιγματιστούμε με την ετικέτα του ψυχικά ασθενή; Αυτό επισημαίνουν ειδικοί της ψυχικής υγείας που συναντήθηκαν πρόσφατα για να καλέσουν σε επαγρύπνηση σχετικά με το γεγονός ότι η νέα έκδοση του Διαγνωστικού Στατιστικού Εγχειριδίου για τις Ψυχικές Διαταραχές (DSM), που αυτή την περίοδο βρίσκεται υπό αναθεώρηση προκειμένου να εκδοθεί μια νέα επικαιροποιημένη εκδοχή του το 2013, θα μπορούσε να μειώσει τη σοβαρότητα της ψυχικής αρρώστιας και να φτάσει μέχρι του σημείου να ετικετάρει τον οποιονδήποτε με μια κάποια μορφή διαταραχής.
Το αποτέλεσμα είναι πολλοί άνθρωποι, που προηγούμενα αντιμετωπίζονταν ως πλήρως υγιείς, στο μέλλον να θεωρηθούν άρρωστοι. Η τελευταία έκδοση της Βίβλου των γιατρών για την ψυχική υγεία (DSM V) ενδέχεται να συμπεριλάβει διάγνωση για «διαταραχές», όπως παιδικές ιδιαιτερότητες και παραξενιές και οι ειδικοί βεβαιώνουν ότι σύντομα κανείς δεν θα μπορεί πλέον να ταξινομηθεί ως κανονικός.
Το DSM εκδίδεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (ΑΡΑ) και περιλαμβάνει περιγραφές, συμπτώματα και άλλα κριτήρια για τη διάγνωση των ψυχικών διαταραχών. Θεωρείται η παγκόσμια διαγνωστική Βίβλος στον χώρο της ψυχικής υγείας. Τα κριτήρια έχουν φτιαχτεί έτσι, ώστε να παρέχουν σαφείς ορισμούς, τόσο στους επαγγελματίες που περιθάλπουν ασθενείς με ψυχικές διαταραχές, όσο και στους ερευνητές και στις φαρμακευτικές βιομηχανίες που θέλουν ν' αναπτύξουν νέους δρόμους θεραπείας.
Σε κοινή τους ανακοίνωση, οι καθηγητές Til Wykes και Felicity Callari του Ψυχιατρικού Ινστιτούτου Kings College του Λονδίνου και Nick Craddock, του τμήματος Ιατρικής Ψυχολογίας και Νευρολογίας του Πανεπιστημίου του Cardiff, βεβαιώνουν ότι πολλοί μέσα στην ψυχιατρική κοινότητα ανησυχούν για το γεγονός ότι όσο πιο πέρα θα μετατοπιστούν οι παράμετροι τόσο πιο πιθανό θα είναι ότι κανείς δεν θα ταξινομείται πλέον ως υγιής.
Συγκεκριμένα τονίζουν: «Τεχνικά, με την ταξινόμηση τόσο πολλών νέων διαταραχών, όλοι θα έχουμε διαταραχές. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει στην πεποίθηση ότι πολύ περισσότερα άτομα "χρειάζονται" φάρμακα για να θεραπεύσουν την κατάστασή τους - και πολλά από αυτά τα φάρμακα έχουν παρενέργειες δυσάρεστες ή επικίνδυνες».
Οι επιστήμονες βεβαιώνουν ότι η διάγνωση «σύνδρομο επαπειλούμενης ψύχωσης», που εισάγεται για πρώτη φορά στο νέο εγχειρίδιο, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, γιατί θα μπορούσε να ετικετάρει εσφαλμένα νέους που έχουν μόνο μιαν ελάχιστη πιθανότητα ν' αναπτύξουν μιαν αρρώστια.
«Είναι κάπως σαν να πούμε σε 10 άτομα με κοινό κρυολόγημα ότι έχουν μια διαταραχή "επαπειλούμενης πνευμονίας", ενώ είναι πιθανό ότι μόνο ένας από αυτούς θα την αναπτύξει», επισημαίνουν οι επιστήμονες στην ανακοίνωσή τους.
Εκατομμύρια άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο, πολλοί απ' αυτούς είναι παιδιά, παίρνουν φάρμακα για την ADHD, (ταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα) συμπεριλαμβανομένης της ριταλίνης, και φάρμακα παρόμοια, όπως το Adderal και το Vyvanse. Μόνο στις ΗΠΑ, η πώληση αυτών των φαρμάκων έφτασε τα 4,8 δισ. δολ. το 2008.

Υποκύψτε στους πειρασμούς!  ΛΑΛΙΝΑ ΦΑΦΟΥΤΗ
Ερευνα υποστηρίζει ότι υποχωρώντας σε μικρές ατασθαλίες κερδίζουμε ψυχική υγεία
Μόλις απολαύσατε το τελευταίο σοκολατάκι στο κουτί και τώρα νιώθετε ενοχές; Καλύτερα αφήστε τις κατά μέρος και κρατήστε απλώς την ανάμνηση της απόλαυσης. Δεν θα νιώσετε μόνο πιο ήσυχοι και ευτυχισμένοι αλλά θα κάνετε μακροπρόθεσμο καλό στην ψυχική σας υγεία.
Αυτό υποστηρίζει μια έρευνα που διεξήχθη στη Βρετανία. Υποβάλλοντας 2.000 γυναίκες σε ειδικό ερωτηματολόγιο οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι όσες υπέκυπταν σε «αθώους» πειρασμούς σε καθημερινή βάση ήταν πολύ πιο ευτυχισμένες από εκείνες που έδειχναν «σιδηρά» αυτοσυγκράτηση.
Οι μικρές χαρές της ζωής
Όταν καταφέρνουμε να αντισταθούμε στον πειρασμό μιας λαχταριστής τούρτας ή του τελευταίου μοντέλου της αγαπημένης μας μάρκας ρούχων οπωσδήποτε νιώθουμε εκείνη τη στιγμή περισσότερο «άξιοι» και ικανοποιημένοι από τον εαυτό μας.
Οι ειδικοί όμως παρατήρησαν ότι, παρά τη στιγμιαία «ένεση» υπερηφάνειας, μακροπρόθεσμα ο υπερβολικός αυτοέλεγχος δεν ωφελεί. Αντιθέτως η υποχώρηση σε ορισμένες ατασθαλίες _ σε αυτά δηλαδή που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «μικρές χαρέςτης ζωής» _ φαίνεται να αποτελεί τη συνταγή για την ψυχική μας ισορροπία.
Μην αντιστέκεστε
«Ολο και περισσότερες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η αντίσταση στους πειρασμούς στην πραγματικότητα μας προκαλεί θυμό»  δήλωσε ο νευροεπιστήμονας Τζακ Λιούις, σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης στα βρετανικά ΜΜΕ.
«Τα περισσότερα πράγματα είναι καλά όταν γίνονται με μέτρο και το να υποκύπτουμε στις σχετικά αθώες παρορμήσεις μας _ ιδιαίτερα όταν οι καιροί είναι δύσκολοι _ είναι ένας σπουδαίος τρόπος για να ανταμείψουμε τον εαυτό μας» τόνισε ο ειδικός προσθέτοντας ότι οι γυναίκες θα πρέπει να μάθουν να απολαμβάνουν τις μικροχαρές χωρίς να αφήνουν τις ενοχές τους να τις «χαλάνε».
Ψώνια, γλυκά και Διαδίκτυο
Οι 2.000 εθελόντριες που συμμετείχαν στην έρευνα, η οποία διενεργήθηκε για λογαριασμό μιας εταιρείας τροφίμων, ανέφεραν κατά σειρά ως πιο δελεαστικούς «πειρασμούς» τα ψώνια (όταν αυτά βγαίνουν εκτός προϋπολογισμού, φυσικά), τα γλυκά και το χάζεμα στο Διαδίκτυο εν ώρα εργασίας.
Σε ποσοστό 90% οι ερωτηθείσες δήλωσαν ότι υπέκυπταν σε αυτού του είδους τις παρορμήσεις τους κάποιες φορές κάθε τόσο αλλά 60% παραδέχθηκαν ότι το έκαναν σε καθημερινή βάση. Οι τελευταίες εμφανίστηκαν πιο ευτυχισμένες και ικανοποιημένες από τη ζωή τους, όμως τα δύο τρίτα ομολόγησαν ότι μετά την «παρεκτροπή» ένιωθαν ενοχές για αρκετές ώρες.
 
Υποχονδρία: πώς μπορούμε να νικήσουμε τον... εαυτό μας  ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ
Mια πάθηση που συχνά χρειάζεται ψυχιατρική αντιμετώπιση
Δευτέρα: ραντεβού με τον καρδιολόγο (ο 10ος στη σειρά), μήπως και εκείνος καταφέρει να ανακαλύψει επιτέλους τη σίγουρα σπάνια (αφού δεν τη βρήκε ως σήμερα άλλος ειδικός) καρδιοπάθεια που απειλεί να τον σκοτώσει. Τρίτη: ραντεβού στο διαγνωστικό κέντρο για καινούργια σειρά καρδιολογικών εξετάσεων. Τετάρτη: ραντεβού στον νευρολόγο διότι εκείνος ο πόνος στο κεφάλι πρέπει να κρύβει κάτι άκρως σοβαρό. Πέμπτη: ραντεβού για μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (δεν μπορεί, θα αποκαλυφθεί η αλήθεια για το ότι σύντομα θα πεθάνει). Παρασκευή: αφιερωμένη στο κλείσιμο των ραντεβού με τους ειδικούς για την επόμενη εβδομάδα (σε άμεση προτεραιότητα ένας νέος γαστρεντερολόγος αφού ο προηγούμενος δεν ήταν ικανός να διαγνώσει το γαστρεντερολογικό νόσημα που του προκαλεί τόσο πόνο και σίγουρα θα τον στείλει στα θυμαράκια, καθώς και ένας ογκολόγος, για να αποκλειστεί - και πάλι - ότι οι συχνές ενοχλήσεις στη μέση του δεν οφείλονται σε καρκινικό όγκο). Σαββατοκύριακο κενό από ραντεβού - ευτυχώς, υπάρχουν και εφημερεύοντα νοσοκομεία διότι η κατάσταση της υγείας του είναι τόσο εύθραυστη που μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρειαστεί νοσηλεία.
Μπορεί αυτό το εβδομαδιαίο πρόγραμμα να σας φαίνεται τραβηγμένο, αν όχι ακραίο, ωστόσο σκιαγραφεί λίγο ως πολύ τη ζωή αρκετών συνανθρώπων μας - σύμφωνα με στοιχεία αποτελούν το 5%-10% του πληθυσμού  - οι οποίοι είναι κοινώς γνωστοί ως «κατά φαντασίαν» ασθενείς και επιστημονικώς ως άτομα με υποχονδρίαση. Τα άτομα αυτά αναλώνουν τη ζωή τους μεγεθύνοντας το παραμικρό σωματικό σύμπτωμα που εμφανίζουν και ανάγοντάς το στη σφαίρα της πολύ σοβαρής ασθένειας, παρ' ότι όλες οι ιατρικές εξετάσεις δείχνουν το αντίθετο. Δεν είναι συνειδητή επιλογή τους το ότι δεν λειτουργούν σωστά, το ότι βρίσκονται σε ένταση με τον κοινωνικό περίγυρό τους, με την οικογένειά τους, με τους εργοδότες και τους συνεργάτες τους. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς με τους οποίους ήλθε σε επαφή «Το Βήμα», οι πάσχοντες από υποχονδρίαση πρέπει να κάνουν μια βασική συνειδητή επιλογή: να διαγράψουν από το καρνέ τους τα ραντεβού όλων των (άχρηστων στην περίπτωσή τους) ειδικών που γιατρεύουν το σώμα και να κλείσουν ένα ραντεβού με τον κατάλληλο ειδικό που θα γιατρέψει όπως πρέπει την ψυχή τους. Τότε οι εβδομάδες που έρχονται θα είναι πλέον γεμάτες με ραντεβού με τη... φυσιολογική ζωή.  
Σωματόμορφη διαταραχή Οπως εξηγεί ο ψυχολόγος, διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας κ. Γ. Ευσταθίου, η υποχονδρίαση ανήκει στις αποκαλούμενες σωματόμορφες διαταραχές. Πρόκειται για μια οικογένεια διαταραχών με κοινό χαρακτηριστικό την ύπαρξη σωματικών συμπτωμάτων τα οποία δεν υπόκεινται στον συνειδητό έλεγχο του ατόμου που τα εμφανίζει ενώ παράλληλα δεν υπάρχει κάποια διαγνώσιμη σωματική πάθηση στην οποία θα μπορούσαν να αποδοθούν. Η υποχονδρίαση δεν γνωρίζει φύλο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία. Είναι εξίσου συχνή σε άνδρες και γυναίκες, ενώ μπορεί να κάνει την (κυριολεκτικώς) επώδυνη εμφάνισή της σε κάθε ηλικία, με συχνότερη περίοδο εκδήλωσης την αρχή της ενήλικης ζωής - μπορεί αυτό να φαίνεται παράδοξο, ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι νεαροί ενήλικοι παρουσιάζουν γενικώς άγχη και φοβίες, αισθάνονται συχνά πιεσμένοι.
Ο επιπολασμός της πάθησης στον γενικό πληθυσμό είναι άγνωστος, ωστόσο από στοιχεία που έχουν συλλεγεί με βάση τις επισκέψεις σε υπηρεσίες υγείας το ποσοστό εμφάνισής της κυμαίνεται στο 5%-10% του πληθυσμού. Οσο για την πορεία της διαταραχής, αυτή είναι συνήθως χρονία, με τα συμπτώματα να παρουσιάζουν περιοδικώς αυξομειούμενη ένταση και κάποιες φορές να εμφανίζεται πλήρης αποδρομή τους.
Το προφίλ του υποχόνδριου Ποιο είναι όμως το προφίλ του υποχόνδριου; Πρόκειται για ένα άτομο που εμφανίζει έμμονο φόβο σχετικά με το ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια ο οποίος βασίζεται στην παρερμηνεία ενός ή περισσοτέρων σωματικών συμπτωμάτων. «Ο αβάσιμος φόβος επιμένει, παρά τις ιατρικές διαβεβαιώσεις, ωστόσο δεν φθάνει σε επίπεδο παραληρήματος, όπως συμβαίνει με τις ψυχωσικές διαταραχές» λέει ο κ. Ευσταθίου. Ο ειδικός συμπληρώνει ότι το άτομο ασχολείται με σωματικές λειτουργίες, ασήμαντα σωματικά συμπτώματα ή ασαφείς σωματικές αισθήσεις για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών. Θεωρεί δε ο πάσχων ότι αυτά τα σωματικά συμπτώματα είναι ενδεικτικά κάποιας σοβαρής ασθένειας, ανησυχώντας ιδιαιτέρως για την αιτιολογία και τη σημασία τους.
Μάλιστα η ανησυχία του ατόμου μπορεί να «καλύπτει» πολλά και διαφορετικά οργανικά συστήματα κατά την πάροδο του χρόνου ή μπορεί να περιορίζεται σε εμμονή με ένα συγκεκριμένο όργανο ή με μια συγκεκριμένη σωματική πάθηση. Στο σύνηθες καθημερινό «μενού» της υποχονδρίασης περιλαμβάνονται ο τρόμος όταν το άτομο διαβάζει ή ακούει κάτι σχετικό με σωματικές παθήσεις, όταν μαθαίνει ότι κάποιος γνωστός του αρρώστησε και όταν εμφανίζει το παραμικρό φυσιολογικό σωματικό σύμπτωμα το οποίο οι υπόλοιποι προσπερνούν χωρίς να του δώσουν σημασία.
Και βέβαια τα άτομα με υποχονδρίαση διαθέτουν έναν... ογκωδέστατο ιατρικό φάκελο. Εχουν ένα πολύ λεπτομερές ιατρικό ιστορικό αφού συχνά νιώθουν ότι δεν λαμβάνουν την κατάλληλη ιατρική φροντίδα, με αποτέλεσμα να απευθύνονται παράλληλα ή διαδοχικά σε διάφορους ειδικούς _ πάντα στο πεδίο της σωματικής υγείας, αφού αρνούνται πεισματικά να επισκεφθούν ειδικούς ψυχικής υγείας. «Συχνά παρατηρείται πρόβλημα στη σχέση γιατρού - ασθενούς, αλλά μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και επιπλοκές από τις επαναλαμβανόμενες διαγνωστικές εξετάσεις στις οποίες υποβάλλεται το άτομο -  αυτές οι διαδικασίες συνδέονται με κόστος σωματικό αλλά και οικονομικό. Είναι γεγονός πάντως ότι, επειδή τα υποχόνδρια άτομα έχουν ιστορικό πολλαπλών παραπόνων σχετικά με την υγεία τους, χωρίς όμως να υπάρχει ξεκάθαρο σωματικό υπόβαθρο, συχνά υπόκεινται σε βιαστικές ιατρικές εξετάσεις με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να μην ανιχνευθεί μια πραγματική σωματική πάθηση» σημειώνει ο ψυχολόγος.
Προβλήματα στις σχέσεις Δεν θέλει και πολλή φαντασία για να υποθέσει κάποιος ότι οι «κατά φαντασίαν» ασθενείς, «βουτηγμένοι» στο φανταστικό δράμα της υγείας τους, χάνουν την πραγματική ζωή, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε ένταση σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις τους. Τα υποχόνδρια άτομα απορροφώνται από την κατάσταση της υγείας τους και συχνά περιμένουν ειδική αντιμετώπιση από τον περίγυρό τους. Αλλά και σε επίπεδο οικογενειακής ζωής είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν προβλήματα αφού τα πάντα αρχίζουν να περιστρέφονται γύρω από τη σωματική υγεία του ατόμου, αναφέρει ο κ. Ευσταθίου. «Τις περισσότερες φορές η διαταραχή επηρεάζει την απόδοση και τη λειτουργικότητα, με αποτέλεσμα ο πάσχων να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις οικογενειακές, στις εργασιακές ή στις υπόλοιπες υποχρεώσεις του».
Παθήσεις πίσω από την πάθηση Οι ειδικοί πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους το γεγονός ότι η υποχονδρίαση μπορεί να «συγκατοικεί» εντός του ατόμου με άλλες ψυχικές διαταραχές, ιδίως αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές της διάθεσης, ακόμη και με ψυχικές νόσους, επισημαίνει στο «Βήμα» ο ψυχίατρος κ. Γ. Κούκης. «Εχει φανεί ότι υπάρχει μια εγγενής συγγένεια της υποχονδρίασης με αγχώδεις διαταραχές όπως η Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (ΨΚΔ - αγχώδης διαταραχή στην οποία το άτομο βιώνει είτε ψυχαναγκασμούς είτε καταναγκασμούς που παρεμποδίζουν τη φυσιολογική λειτουργία του) αλλά και με την κατάθλιψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια αντικαταθλιπτική αγωγή με βάση τη φλουοξετίνη έχει φανεί πως βοηθά αρκετούς πάσχοντες από υποχονδρίαση. Υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες πίσω από το αρχικό “προκάλυμμα” της υποχονδρίασης με την πάροδο του χρόνου αποδεικνύεται ότι κρύβεται η σχιζοφρένεια». Αρχικώς, δηλαδή, στις πρώτες επισκέψεις ο ασθενής εκφράζει το έντονο άγχος για την υγεία του επιμένοντας ότι πάσχει από κάτι πολύ σοβαρό, χωρίς όμως οι φόβοι του να επιβεβαιώνονται. Καθώς όμως ο χρόνος περνά και συνεχίζει να επισκέπτεται τον ψυχίατρο, μπορεί να ξεκινήσει να εκφράζει παραληρηματικές σκέψεις, όπως π.χ. ότι κάποιοι άλλοι, πράκτορες ή και εξωγήινοι, εμφύτευσαν μέσα του την ασθένεια. «Ετσι τελικώς η διάγνωση τροποποιείται αφού φαίνεται ότι πίσω από αυτές τις εκδηλώσεις κρύβεται μια πολύ σοβαρή ψυχική νόσος, η σχιζοφρένεια» υπογραμμίζει ο ψυχίατρος.
Συγχρόνως, όπως λέει ο ειδικός, δεν αποκλείεται ορισμένες φορές η υποχονδρίαση να αποτελεί το σκοτεινό «πέπλο» που καλύπτει πράγματι μια σωματική διαταραχή που δεν έχει διαγνωσθεί και η οποία έχει αργή εξέλιξη (όπως, π.χ., κάποιος καρκίνος, μια μυασθένεια ή μια νευρολογική, αυτοάνοση ασθένεια όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας). Ετσι φαίνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο κατά φαντασίαν ασθενής δεν ασθενεί μόνο στη φαντασία του...
Θεραπευτική αντιμετώπιση Σύμφωνα με τον κ. Κούκη, είτε κριθεί ότι ένα άτομο με υποχονδρίαση χρειάζεται να λάβει φαρμακευτική αγωγή είτε όχι, το «κλειδί» της όλης υπόθεσης για την αντιμετώπιση της διαταραχής είναι η ψυχοθεραπεία και το «χτίσιμο» μιας θεραπευτικής σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ του ειδικού και του ασθενούς. «Η όλη θεραπευτική διαδικασία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, υπομονής και επιμονής. Και αυτό διότι, ακόμη και αν υποχωρήσουν τα βασανιστικά για το άτομο συμπτώματα της υποχονδρίασης, παραμένει κάποιες φορές το ψυχοπιεστικό υπόβαθρο που γέννησε τη διαταραχή. Πρέπει αυτό το υπόβαθρο να αντιμετωπιστεί, αλλιώς η κατάσταση μοιάζει με φαύλο κύκλο».
Δείτε την εξής εικόνα: η έντονη ανησυχία του ατόμου σχετικά με τη σωματική του υγεία οδηγεί σε τρομερή ψυχολογική πίεση, η οποία εκφράζεται με σωματικά συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος, η δύσπνοια, τα προβλήματα στην κατάποση, τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, η ναυτία, η ζάλη κτλ. Τα σωματικά αυτά συμπτώματα προκαλούν με τη σειρά τους πρόσθετη ανησυχία και άγχος, με αποτέλεσμα να συντηρείται η ψυχολογική πίεση, η οποία, όπως είναι επόμενο, επιδεινώνει τα σωματικά συμπτώματα και ούτω καθ' εξής... Πράγματι φαύλος κύκλος.
Ενας κύκλος που μοιάζει με θηλιά γύρω από τον λαιμό του υποχόνδριου αλλά μπορεί να «σπάσει» με την κατάλληλη βοήθεια σώζοντας πολύ κόσμο από τον «κλοιό» που τον πνίγει. Οπως εύγλωττα το θέτει ο κ. Κούκης, «συνηθίζουμε να λέμε ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι άβυσσος. Οσο αβυσσαλέα και αν είναι όμως αυτή η άβυσσος, είναι δική μας, ανθρώπινη, γνώριμη, με ό,τι σημαίνει αυτό». Με τη σωστή... κατάδυση λοιπόν στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής μπορεί να επέλθει η ανάδυση σε ένα μέλλον χωρίς φόβο (υγείας) και πάθος... «Μήπως έχω κάτι πολύ σοβαρό;» Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει στον εαυτό του κατ' επανάληψιν κάποιος που πάσχει από υποχονδρίαση.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΞΠΡΕΣ
1. Ο ασθενής προκαταλαμβάνεται από την ιδέα ή τον φόβο ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια και δίνει λανθασμένη ερμηνεία σε σωματικά συμπτώματα που αισθάνεται (όπως π.χ. ένας πονοκέφαλος, μια ζάλη, ένας πόνος στο στομάχι κτλ.).
2. Εμμένει στην άποψη ότι είναι βαριά άρρωστος, παρά τις επανειλημμένες αρνητικές ιατρικές εκτιμήσεις και διαβεβαιώσεις.
3. Η πεποίθηση ότι ασθενεί βαριά δεν έχει την ένταση του παραληρήματος (όπως συμβαίνει στην παραληρηματική διαταραχή) ούτε περιορίζεται σε ανησυχίες σχετικές με την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου (όπως στη σωματοδυσμορφική διαταραχή).
4. Η κατάσταση αυτή προκαλεί κλινικώς σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου.
5. Η διάρκειά της είναι τουλάχιστον έξι μήνες.
6. Τα συμπτώματα που εμφανίζει το άτομο δεν εμπίπτουν περισσότερο στα κριτήρια άλλων καταστάσεων όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διαταραχή πανικού, το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο, το άγχος αποχωρισμού ή κάποια άλλη σωματόμορφη διαταραχή.
Πηγή: www.stress.gr (ιστοσελίδα του Ψυχιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων)  
10 ΕΝΤΟΛΕΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΟΥΣ Οι ερευνητές Αντριου Μάθιους, Μάικλ Γκέλντερ και Ντέρεκ Τζόνστον που έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς με το θέμα των κρίσεων πανικού και της υποχονδρίασης δίνουν τις ακόλουθες 10 εντολές οι οποίες, αν μπουν καλά στο μυαλό, σώζουν από τον πανικό:
1. Τα έντονα σωματοποιημένα συμπτώματα που νιώθετε δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια υπερβολή των φυσιολογικών σωματικών συμπτωμάτων που αισθάνεται ο κάθε άνθρωπος όταν βιώνει στρες.
2. Δεν είναι επιβλαβή ούτε επικίνδυνα παρά μόνο δυσάρεστα. Δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε χειρότερο.
3. Μην αυξάνετε περαιτέρω τον πανικό σας με τρομακτικές σκέψεις.
4. Παρατηρήστε αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα στο σώμα μας και όχι αυτό που φοβάστε ότι θα συμβεί.
5. Δώστε χρόνο στον φόβο να περάσει και να εξαφανιστεί. Μη μάχεστε εναντίον του, απλώς αποδεχθείτε τον.
6. Οταν σταματήσετε να αυξάνετε τον φόβο σας, εκείνος αρχίζει γρήγορα να υποχωρεί.
7. Ο στόχος σας είναι να μάθετε να αντιμετωπίζετε τον φόβο χωρίς να τον αποφεύγετε. Ετσι θα έχετε την ευκαιρία να προχωρήσετε καλύτερα μπροστά στη ζωή σας.
8. Σκεφθείτε εκ των προτέρων ότι καταφέρατε να νικήσετε τον φόβο σας. Σκεφθείτε επίσης πόσο ικανοποιημένοι θα νιώθετε όταν θα το έχετε επιτύχει.
9. Οταν νιώσετε καλύτερα, κοιτάξτε γύρω σας και σχεδιάστε τι θα κάνετε στη συνέχεια.
10. Ξεκινήστε την επόμενη κίνησή σας ήρεμα, χαλαρά. Δεν υπάρχει ανάγκη βιασύνης ούτε ιδιαίτερης προσπάθειας.
ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ, ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΖΩΗ
* Η υποχονδρίαση έγινε διάσημη παγκοσμίως ήδη από το 1673, οπότε και ανέβηκε για πρώτη φορά στο Παλέ-Ρουαγιάλ το θεατρικό έργο του Μολιέρου «Ο κατά φαντασίαν ασθενής». Επρόκειτο για το τελευταίο δημιούργημα του διάσημου συγγραφέα. Ο Μολιέρος κατέρρευσε επί σκηνής στην τέταρτη παράσταση του έργου και πέθανε έπειτα από λίγες ώρες. Ηρωας του έργου, το οποίο παίζεται επί αιώνες σε θέατρα όλου του κόσμου με μεγάλη επιτυχία, είναι ο Αργκάν, ένας υποχόνδριος και φιλάργυρος ηλικιωμένος. Ο Αργκάν, ο οποίος πιστεύει συνεχώς ότι είναι βαριά άρρωστος, αδυνατεί να ακολουθήσει τις υποδείξεις των γιατρών και εκείνοι τον εκμεταλλεύονται. Θέλει να παντρέψει την κόρη του, Αγγελική, με έναν γιατρό προκειμένου να έχει δωρεάν ιατρική φροντίδα, αλλά εκείνη έχει χαρίσει αλλού την καρδιά της. Τελικώς μέσα από ανατροπές ο Αργκάν θα πράξει το σωστό και η κάθαρση θα επέλθει σε πολλαπλά επίπεδα.
* Το σίριαλ με ήρωα τον Ντετέκτιβ Μονκ που προβλήθηκε και στην Ελλάδα σκιαγραφεί πολύ καλά τον χαρακτήρα του υποχόνδριου. Ο Ντετέκτιβ Μονκ (τον υποδύεται με μεγάλη επιτυχία ο Tony Shalhoub) φοβάται τις ασθένειες, τα μικρόβια, τους ανθρώπους, κοινώς τα πάντα. Ωστόσο το κοφτερό μυαλό του τον κάνει να βρίσκει πάντα λύσεις ακόμη και στα πιο δυσεπίλυτα μυστήρια.
* Ο Γούντι Αλεν, γνωστός υποχόνδριος και ο ίδιος, πλάθει συχνά-πυκνά ιστορίες με ήρωες που φοβούνται τις ασθένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πρωταγωνιστής του στην ταινία «Κι αν σου κάτσει;» του 2009, ένας στριμμένος Νεοϋορκέζος, πρώην φυσικός και νυν δάσκαλος στο σκάκι, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αισθάνεται άρρωστος, τρέμει τις ασθένειες και τα μικρόβια (τον υποδύθηκε ο Λάρι Ντέιβιντ).
* Μεταξύ των διάσημων υποχόνδριων αναφέρεται ότι ήταν ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος ένιωθε τρόμο μπροστά στο θερμόμετρο ή ακόμη και μπροστά στα... χαρτομάντιλα αφού φοβόταν ακόμη και το συνάχι.
* Ο Αδόλφος Χίτλερ, σύμφωνα με τον προσωπικό γιατρό του, έτρεμε τις ασθένειες. Είναι χαρακτηριστικό ότι λάμβανε κατά τη διάρκεια του πολέμου 90 διαφορετικά σκευάσματα (28 χάπια ημερησίως!).
* Ο Λέων Τολστόι είχε σοβαρό πρόβλημα υποχονδρίασης, ενώ παράλληλα εμφάνιζε και κατάθλιψη που συνδεόταν με τη σωματόμορφη διαταραχή του.
* Οι μελετητές του Φραντς Κάφκα αναφέρουν ότι ο τσέχος συγγραφέας ήταν υποχόνδριος και μικροβιοφοβικός - «ταμπουρωνόταν» πολύ συχνά στο σπίτι του και απείχε από κοινωνικές δραστηριότητες καθώς φοβόταν μήπως μολυνθεί από τον ιό της πολιομυελίτιδας ή από μηνιγγιτιδόκοκκο.
 
Διπολική διαταραχή: το 1/5 των ασθενών κάνει απόπειρα αυτοκτονίας Ελενα Φυντανίδου
Εναν οδηγό για την ψυχική ασθένεια παρουσίασε η καθηγήτρια Ψυχιατρικής κυρία Μαρίνα Οικονόμου - Λαλιώτη 
Το 3%-5% των ενηλίκων σε όλο τον κόσμο προσβάλλει η διπολική διαταραχή, μία από τις πιο συχνές ψυχικές ασθένειες. Ενας στους πέντε ασθενείς κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, ιδίως όταν βρίσκεται στη φάση της κατάθλιψης. Τα παραπάνω ανέφερε η κυρία Μαρίνα Οικονόμου - Λαλιώτη, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του Συλλόγου Οικογενειών για την Ψυχική Υγείας, παρουσιάζοντας την ελληνική έκδοση του οδηγού «Μαθαίνοντας να ζούμε με τη Διπολική Διαταραχή». Στόχος του οδηγού είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους που επηρεάζει η διπολική διαταραχή και να τους δείξει τη σωστή κατεύθυνση. Δεν προσποιείται ότι υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος ζωής με διπολική διαταραχή. Ούτε διερευνά διεξοδικά τα αίτια και την ιατρική αντιμετώπιση της κατάστασης. Αυτό στο οποίο στοχεύει, μέσα από τη «διαβούλευση» με τους ασθενείς, τους φροντιστές, τα μέλη των οικογενειών και τους επαγγελματίες φροντίδας υγείας, είναι να προσφέρει πρακτικές οδηγίες που η εμπειρία έχει αποδείξει ότι όντως βοηθούν στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων που επηρεάζει η διπολική διαταραχή. Ο οδηγός επισημαίνει τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης μέσα από απλές ερωτήσεις για τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Για τους περισσότερους, η πάθηση επιμένει για πολλά χρόνια. Μπορεί να διαρκέσει μια ζωή, άλλοτε θα υποχωρεί, άλλοτε θα επανέρχεται μήνες ή ακόμη και χρόνια αργότερα. Η ζωή με τη διπολική διαταραχή μπορεί συχνά να γίνεται σκληρή.
Η διπολική διαταραχή προκαλεί σοβαρές διακυμάνσεις στη συναισθηματική διάθεση, από βαθιά δυστυχία, έως έντονη ευφορία ή μεικτές καταστάσεις στις οποίες η φοβερή ενέργεια συνδυάζεται με συναισθήματα απελπισίας και θλίψης. Το αποτέλεσμα αυτών των διακυμάνσεων είναι να διαταράσσεται η συμπεριφορά του ασθενή και επομένως οι σχέσεις του με το περιβάλλον και να προκαλούνται σοβαροί περιορισμοί στην επίδοση στο σχολείο ή την εργασία. Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, όταν διαγνωσθεί η διπολική διαταραχή, μπορούν να αντιμετωπιστούν όλες αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες που μπορούν να θέσουν υπό έλεγχο τις σοβαρές μεταβολές της συναισθηματικής διάθεσης. Ετσι, δίνεται η δυνατότητα στους ασθενείς και στην οικογένειά τους να αναδιοργανώσουν τη ζωή τους, με αποτελεσματικό και επιτυχημένο τρόπο.

Διπολική διαταραχή  Η διπολική διαταραχή, που ήταν γνωστή στο παρελθόν με τον όρο «μανιοκατάθλιψη», είναι μια συχνή, χρόνια και υποτροπιάζουσα ψυχική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχή στη συναισθηματική λειτουργία. Υπολογίζεται ότι προσβάλλει το 3-5% όλων των ενηλίκων στον κόσμο, καθώς είναι από τις πιο συχνές ψυχικές ασθένειες. Για τους περισσότερους η πάθηση επιμένει για πολλά χρόνια. Μπορεί να διαρκέσει μια ζωή, άλλοτε θα υποχωρεί, άλλοτε θα επανέρχεται μήνες ή ακόμη και χρόνια αργότερα. Η ζωή με τη διπολική διαταραχή μπορεί συχνά να γίνεται σκληρή. Η διπολική διαταραχή προκαλεί σοβαρές διακυμάνσεις στη συναισθηματική διάθεση, από βαθιά δυστυχία έως έντονη ευφορία ή μεικτές καταστάσεις στις οποίες η φοβερή ενέργεια συνδυάζεται με συναισθήματα απελπισίας και θλίψης. Το αποτέλεσμα αυτών των διακυμάνσεων είναι να διαταράσσεται η συμπεριφορά του ασθενή και επομένως οι σχέσεις του με το περιβάλλον και να προκαλούνται σοβαροί περιορισμοί στην επίδοση στο σχολείο ή την εργασία. Σήμερα υπάρχουν αρκετοί τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή όχι μόνο να βελτιώσει την κατάστασή του, αλλά και να διατηρηθεί σε αυτή την καλή κατάσταση.

«Μαθαίνοντας να ζούμε με τη διπολική διαταραχή» Μία πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ψυχική ασθένεια που δεν κάνει διακρίσεις Η πρώτη επίσημη παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του Οδηγού «Μαθαίνοντας να ζούμε με τη Διπολική Διαταραχή» πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τρίτη στην Αίγλη Ζαππείου, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας. Την εκδήλωση διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία.
 
Στο κλουβί της συλλογικής μας «νεύρωσης»  Γράφει ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗΣ, ψυχολόγος
Νεύρωση. Μία λέξη με ιστορία 250 ετών. Αγχος, φοβίες, κατάθλιψη, υποσυνείδητο, άλυτες συγκρούσεις. Ο Φρόιντ και ο Γιούνγκ πρώτοι μίλησαν τον 20ό αιώνα για τη νεύρωση. Οι ψυχίατροι του DSM αποφάσισαν να μη χρησιμοποιούν πια τη συγκεκριμένη λέξη στην ψυχιατρική διάγνωση. Τι εννοούμε όταν μιλάμε για νεύρωση, όμως; Συνήθως αναφερόμαστε στην κρίση άγχους, στην κρίση πανικού, σε μια εμμονή. Μπορούμε όμως να αναγνωρίσουμε ίχνη, πτυχές, «αίσθηση» νεύρωσης σε καταστάσεις και καθημερινά βιώματα που αντιμετωπίζουμε όλοι, διαγνωσμένοι και μη; Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της νεύρωσης· για παράδειγμα, τη διαταραχή πανικού.
* Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά, σε ουδέτερο χρόνο και χώρο, εκεί που δεν τα περιμένουμε. Βιώνεται ως μια κατάσταση που εισβάλλει στη ζωή μας «από το πουθενά».
* Τα συμπτώματα έχουν χαρακτηριστικά φυσικού φαινομένου. Πολλές φορές περιγράφονται σαν σεισμός. Δεν μπορείς να προβλέψεις πότε και πώς θα εκδηλωθούν, νιώθεις ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι' αυτό, ότι σε ξεπερνά.
* Για να μπορέσεις να διαχειριστείς αυτό που σου συμβαίνει, αναγκάζεσαι να αλλάξεις συνήθειες και συμπεριφορές... να φορέσεις μια μάσκα, να αλλάξεις πρόσωπο... μια συνήθης περιγραφή είναι η εξής: «...Από τότε άρχισα να μην πηγαίνω πουθενά από το φόβο ότι θα με ξαναπιάσει κρίση, αποκόπηκα από φίλους και συνήθειες».
* Τα συμπτώματα μας κλέβουν το χρόνο, δεν μας αφήνουν να ζούμε το παρόν και να απολαμβάνουμε αυτό που έχουμε. Αντίθετα, ζούμε περιμένοντας πότε θα μας περάσει, πότε θα είναι καλύτερα τα πράγματα.
Αναγνωρίζουμε άραγε αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτά, για παράδειγμα στο εργασιακό μας περιβάλλον, ιδίως τον τελευταίο καιρό; Η ανασφάλεια για το αύριο, η αγωνία αν θα έχουμε τα απαραίτητα, το άγχος της απόλυσης και της ανεργίας, η απογοήτευση στη διεκδίκηση εργασίας, ο πόνος, η ματαίωση... Υπάρχουν ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά μιας «νεύρωσης», που κατακλύζει τα πάντα, απέναντι στην οποία νιώθει κανείς αβοήθητος;
Φοράμε άραγε μάσκα, υποδυόμαστε ρόλους, όταν αντιμετωπίζουμε τη δυναμική μιας σχέσης ή μιας κατάστασης παγιωμένης χρόνια, είτε αυτή αφορά τη γονεϊκή μας οικογένεια και καταστάσεις που μας κάνουν να ξανανιώθουμε αβοήθητοι όπως όταν ήμασταν μικροί, μας πονάνε, μας κακοποιούν, μας πληγώνουν; Νεύρωση μπορεί να είναι να κουβαλάς αυτά που σκέφτονται και περιμένουν οι άλλοι από σένα, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι σύντροφοι, τα παιδιά, η κοινωνία, το αφεντικό σου. Νεύρωση μπορεί να είναι να υπομένεις την κακοποίηση, να ρουφιέσαι από τη στάση του εργοδότη, του υπουργού, της αστυνομίας, της τρόικας, του γείτονα, του γονιού...
Τέτοιες καταστάσεις, και σε μεγάλο βαθμό αυτό που ζούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και ίσως σιγά σιγά στο δυτικό κόσμο, μοιάζουν με ένα φυσικό φαινόμενο που εισβάλλει στη ζωή μας, την ανατρέπει και πολλές φορές νιώθουμε ότι δε μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μας κάνει να φοράμε μια «μάσκα», ν' αλλάζουμε κι ακόμα μας κλέβει το χρόνο, δεν ευχαριστιόμαστε, αλλά περιμένουμε αν και πότε θα περάσει...
Στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος οδηγείται στο να ανακαλύψει μέσα του τις πηγές που μπορούν να τον βοηθήσουν να αναπλαισιώσει το «πρόβλημά του», τις συμπεριφορές του, τον εαυτό του... Να ξαναδιαβάσει, όπως λέμε, την ιστορία του. Θα μπορούσε, άραγε, κάτι αντίστοιχο να μας βοηθήσει τώρα που βρισκόμαστε ενώπιον μιας συλλογικής «νεύρωσης»;
Μια αρχή είναι η «στροφή στον εαυτό μου», να αναρωτηθώ τι θέλω, τι νιώθω, πώς θέλω να ζω, να δουλεύω, ποιο είναι το προσωπικό μου νόημα στις επιλογές μου, ώστε να διαχωριστώ από όλο αυτό που συμβαίνει τριγύρω μου. Να διαφοροποιηθώ, να δω τα όριά μου, τι απολαμβάνω, ποιες είναι οι αξίες μου, τι μπορεί να κάνω για μένα και αντίστοιχα τι μου έχει «φορεθεί» ή έχω μάθει να το κάνω χρόνια...
Κι όπως στη νεύρωση προσπαθούμε να αποβάλουμε το προσωπείο, για παράδειγμα του αγοραφοβικού που αναγκάζεται να κλείνεται στο σπίτι του και να σταματάει την κανονική ροή της ζωής, έτσι και στην περίπτωση αυτής της «συλλογικής νεύρωσης» ένας δρόμος είναι να αλλάξουμε αυτό το προσωπείο.
Σίγουρα οι αλλαγές που συμβαίνουν τελευταία σοκάρουν, πονούν, ακινητοποιούν. Ωστόσο είναι στο χέρι μας να αναρωτηθούμε: Είναι δικό μου αυτό το προσωπείο; Ετσι θέλω να ζω; Μπορώ να βγω από αυτό; Μπορώ να αμφισβητήσω τη «νεύρωση» και να πιστέψω ότι μπορώ να κάνω κάτι γι' αυτό; Κι αν δεν μπορώ μόνος, ποιος μπορεί να με βοηθήσει;
Φτωχαίνω, έχασα τη δουλειά μου... δεν έχω να πληρώσω χαράτσια και λογαριασμούς, ακούω πόσο άσχημα είναι τα πράγματα και πόσο χειροτερεύουν... Τι μπορώ να κάνω; Για τον καθένα αυτό είναι διαφορετικό κι έχει να κάνει με τα θέλω του, τις δυνατότητές του, τις αξίες του, το προσωπικό νόημα στη ζωή... Μπορεί να είναι από το να αναζητήσει μια άλλη δουλειά, να αλλάξει τρόπο ζωής, να επιλέξει από πού ενημερώνεται, τι συζητάει και με ποιους, μέχρι το να πάει να ζήσει σε έναν άλλον τόπο, να μεταναστεύσει, να μάθει να ζει με λιγότερα, να αναζητήσει άλλους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνον, να διεκδικήσει, να βγει στο δρόμο, να συναντήσει κόσμο... να κάνει κάτι...
Τώρα που χάνουμε πολλά, μας δίνεται η ευκαιρία τόσο να αναρωτηθούμε για τη ζωή που επιλέγουμε να ζήσουμε όσο και να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Διαφορετικά, το «κλουβί της νεύρωσης», ατομικής και κοινωνικής, μπορεί να μας παγιδέψει...
Την ίδια στιγμή, δεν είμαστε μόνοι: η δυσκολία, ο πόνος αφορούν όλο και περισσότερους πια και προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να απευθυνθούμε στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι ευκαιρία να συναντηθούμε: ολοένα και περισσότερα δίκτυα αναπτύσσονται, είτε σε πλατείες είτε σε χώρους εργασίας είτε σε πανεπιστήμια, παρέες και γειτονιές, ακόμα και διαδικτυακά. Αλλωστε, η πείνα, η ανέχεια, η ανεργία, ο τρόμος απέναντι στη νεύρωση είναι φορές που δυναμώνουν την αλληλεγγύη, σφυρηλατούν τις σχέσεις.
 

 
Μήπως είστε ψυχικά ασθενής;  Θεοδώρα Τσώλη 
Αν πάρουμε κατά γράμμα τη νέα αμερικανική «βίβλο» των ψυχικών παθήσεων, ε, δεν μπορεί, από κάτι θα πάσχετε!
Έχετε μήπως παιδί ανυπάκουο που περνά πολλές ώρες στο Internet; Ε, τότε το τέκνο σας πάσχει όχι από μία αλλά από δύο ψυχικές διαταραχές. Μήπως κοκκινίζετε από ντροπαλοσύνη μπροστά στους άλλους; Ε, τότε πάσχετε και εσείς από ψυχική διαταραχή. Προσοχή επίσης σε περίπτωση που πενθείτε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, να το πενθήσετε επί δύο εβδομάδες, διότι μεγαλύτερο από αυτό το διάστημα παραπέμπει σε ψυχική νόσο! Οχι, δεν σας τα γράφουμε όλα αυτά επειδή είμαστε ψυχικώς διαταραγμένοι, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα. Οι συγκεκριμένες αναφορές περιλαμβάνονται στο προσχέδιο της αναθεωρημένης πέμπτης έκδοσης του «ευαγγελίου» που ακολουθούν εκατομμύρια ειδικοί του τομέα της ψυχικής υγείας ανά τον κόσμο (πρόκειται για το αποκαλούμενο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών - Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM).
Το εγχειρίδιο της οργής  Αν είστε ντροπαλοί και κοκκινίζετε εύκολα, ίσως μελλοντικά να θεωρείστε ως άτομο με ψυχική διαταραχή! Η πέμπτη έκδοση του DSM (DSM-5) που ετοιμάζεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση (ΑΡΑ) προτού καν κυκλοφορήσει – η κυκλοφορία αναμένεται  τον Μάιο του 2013 – έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων ειδικών παγκοσμίως. Χιλιάδες υπογραφές έχουν συλλεχθεί εναντίον της, ενώ το θέμα παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις μέσα από τα ΜΜΕ ανά τον κόσμο. Και αυτό διότι η αναθεώρηση του συγκεκριμένου επιστημονικού εγχειριδίου δεν αφορά έναν απλό ακαδημαϊκό πόλεμο, αλλά όπως λένε πολλοί ειδήμονες απειλεί να «τρελάνει» τους ψυχιάτρους, τους ψυχολόγους, καθώς και εκατομμύρια ανθρώπους που χωρίς λόγο θα διαγιγνώσκονται με μια πιθανότατα «κατασκευασμένη» ψυχική διαταραχή για την οποία θα λαμβάνουν αφειδώς φάρμακα. Οι αντιδρώντες τονίζουν ότι από τη διαδικασία αναθεώρησης του εγχειριδίου που κρίνει την ψυχική υγεία του καθενός μας κερδισμένος δεν θα βγει ο πληθυσμός αλλά μάλλον μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του που αφορά τον φαρμακευτικό κλάδο…Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο Πίτερ Κίντερμαν, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Ψυχολογία, την Υγεία και την Κοινωνία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ που πρωτοστατεί στη Βρετανία σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις στην αναθεώρηση του DSM, το κύμα της δυσφορίας ενάντια στο DSM-5 συνεχώς γιγαντώνεται. «Υπάρχει ήδη ένα κείμενο διαμαρτυρίας που “γεννήθηκε” στις ΗΠΑ (σ.σ.: μπορείτε να το βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.ipetitions.com/petition/dsm5/) και υπογράφεται από περίπου 12.000 ειδικούς καθώς και από υπευθύνους περισσότερων από 45 οργανισμών ψυχικής υγείας του δυτικού κόσμου, ενώ ένα αντίστοιχο αίτημα διαμαρτυρίας έχει εκφραστεί από ευρωπαίους ειδικούς με “ορμητήριο” τη Βαρκελώνη (σ.σ.: βρίσκεται στη διεύθυνση stopdsm.blogspot.com/2011/06/stop-dsm.html και είναι μόνο στα ισπανικά) και έχει συλλέξει περί τις 5.000 υπογραφές μέχρι στιγμής».
Γιατί χιλιάδες ειδικοί ενώνουν τη φωνή τους ενάντια σε αυτή την αναθεώρηση; Διότι σύμφωνα με τον καθηγητή Κίντερμαν «η αναθεώρηση του DSM αναμένεται να λειτουργήσει εις βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι διαγνωστικές κατηγορίες που τίθενται δεν βασίζονται επάνω στην επιστημονική κατανόηση των πραγματικών ψυχικών διαταραχών που “πλήττουν” τον πληθυσμό». Ο ειδικός συμπληρώνει ότι η αναθεώρηση του εγχειριδίου θα διευρύνει σημαντικά το φάσμα των προβλημάτων που θα εμπίπτουν πλέον στην κατηγορία της ψυχικής νόσου με αποτέλεσμα πάρα πολλά άτομα να θεωρούνται ψυχικά ασθενή χωρίς να είναι.
Μακριά από σερφάρισμα, πένθος και... αταξία Ο καθηγητής Κίντερμαν εξηγεί ότι με βάση το καινούργιο κείμενο της ΑΡΑ η πολύωρη ενασχόληση με το Internet, οι ασυνήθιστες σεξουαλικές πρακτικές, η ντροπαλοσύνη, το πένθος για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, η ανυπακοή των μικρών παιδιών προς τους γονείς τους ή τα προβλήματα συγκέντρωσής τους θα αποτελούν πλέον ψυχικές νόσους με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το στίγμα που θα «κουβαλούν» τα συγκεκριμένα άτομα αλλά και για την αντιμετώπιση της υποτιθέμενης διαταραχής τους (πιθανότατα με φαρμακευτική αγωγή, μια τακτική που προφανώς θα “λατρέψουν” οι φαρμακευτικές εταιρείες). «Ολες αυτές οι συμπεριφορές, ανάλογα με την ένταση και τη συχνότητά τους, μπορούν να αποτελέσουν προβλήματα – τις περισσότερες φορές προβλήματα που είναι ήπια και εμπίπτουν στο φάσμα του φυσιολογικού –, δεν μπορούν όμως να θεωρηθούν εξαρχής ψυχικές νόσοι. Το DSM-5 δεν δίνει πραγματικές απαντήσεις σε πραγματικά προβλήματα. Αποτελεί μόνο μια λίστα διαγνωστικών κριτηρίων που δεν προσφέρει κάτι ουσιώδες στους ειδικούς και στους ασθενείς» σημειώνει ο επιστήμονας. Ο δρ Κίντερμαν προσφέρει τρανταχτά παραδείγματα που όπως λέει μαρτυρούν τον… παραλογισμό της λογικής της ΑΡΑ. «Μια από τις “νεο-εφευρεθείσες” ψυχικές διαταραχές ονομάζεται Disruptive Mood Dysregulation Disorder (σε ελεύθερη μετάφραση Διαταραχή Διασπαστικής Απορρύθμισης της Διάθεσης). Μπορεί το όνομά της να είναι πομπώδες ωστόσο αυτό που περιγράφει είναι τα άτακτα παιδιά. Στο πλαίσιο του DSM-5 η συμπεριφορά αυτή, που αφορά ουσιαστικώς τα περισσότερα παιδιά του κόσμου, εντάσσεται στην κατηγορία των ψυχικών διαταραχών». Ιδού και ένα δεύτερο παράδειγμα που αφορά και πάλι τα παιδιά: η αποκαλούμενη Οppositional Defiant Disorder (που χαρακτηρίζει παιδιά που έρχονται σε αντιπαράθεση με τους γονείς τους και είναι ανυπάκουα) ορίζεται με βάση τα εξής συμπτώματα: «Το παιδί ενοχλεί εσκεμμένα τους άλλους», «Αψιμαχεί με τους ενηλίκους» και «Είναι ευερέθιστο». Μήπως τα συμπτώματα αυτά σας θυμίζουν κάτι – για την ακρίβεια την πλειονότητα των παιδιών;
Χωρίς ισχυρή επιστημονική βάση περιγράφονται επίσης και άλλα νέα σύνδρομα στο DSM-5 όπως το «Σύνδρομο Απάθειας», το «Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης» ή το «Μετριασμένο Σύνδρομο Ψύχωσης»· σε ό,τι αφορά το τελευταίο πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι θα τεθούν κάτω από την «ομπρέλα» του όλα τα εκκεντρικά άτομα, εκείνα που ξεφεύγουν από τη νόρμα, λέει ο καθηγητής Κίντερμαν. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια τα οποία θα ακολουθούνται στο πλαίσιο του νέου εγχειριδίου ώστε να διαχωρίζεται ένα πρόβλημα που εντάσσεται στο φάσμα του φυσιολογικού από μια ψυχική νόσο; «Ναι υπάρχουν» μας απάντησε ο βρετανός ειδικός σπεύδοντας να προσθέσει ωστόσο ότι «το κύριο ζήτημα είναι ότι στη νέα αναθεώρηση οι ειδικοί της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης έριξαν το “κατώφλι” των διαγνωστικών κριτηρίων με αποτέλεσμα να μπορούν να εμπίπτουν στην κατηγορία του ψυχικά ασθενούς πολύ περισσότερα άτομα. Το βασικότερο όμως θέμα στην πράξη είναι το εξής: ας πάρουμε για παράδειγμα ένα ανυπάκουο παιδί το οποίο θέλει να “περάσει” το δικό του, ενώ οι γονείς του το συμβουλεύουν να φέρεται σωστά. Πόσες φορές μέσα στην ημέρα θεωρούνται αρκετές ώστε να κριθεί αυτό το παιδί ως άτομο με ψυχική νόσο; Με τους νέους κανόνες της ΑΡΑ όλα τα παιδιά, όλου του κόσμου, θα θεωρούνται ψυχικά διαταραγμένα…».
Ο δρ Κίντερμαν δεν αρνείται ότι το DSM χρειάζεται αναθεώρηση. «Η τελευταία έκδοσή του, το DSM-4, εξεδόθη το 1994, και σίγουρα χρειάζεται επικαιροποίηση. Ωστόσο κατά τη γνώμη μου η κατεύθυνση που ακολουθεί η ΑΡΑ είναι πλήρως λανθασμένη». Αν ο δρόμος αυτός είναι ο λάθος, ποιος θα ήταν ο σωστός, είναι ένα εύλογο ερώτημα. Σύμφωνα με τον καθηγητή «κατ’ αρχήν οι διαγνωστικές κατηγορίες θα έπρεπε να μειωθούν αντί να αυξηθούν περαιτέρω. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν γυρίσουμε πίσω στον χρόνο θα δούμε ότι στην απογραφή του 1840 στις ΗΠΑ περιλαμβανόταν μόνο μία κατηγορία ψυχικής διαταραχής. Ως το 1917 η ΑΡΑ είχε ήδη αναγνωρίσει 59 διαφορετικές ψυχικές νόσους. Ο αριθμός τους ανέβηκε σε 128 το 1959, σε 227 το 1980 και σε περίπου 350 στην τελευταία αναθεώρηση. Πρέπει να αναλογιστούν οι υπεύθυνοι αν πράγματι χρειαζόμαστε όλες αυτές τις ταμπέλες…».
Για δραματικές συνέπειες στη ζωή κυρίως των παιδιών, των εφήβων και των ηλικιωμένων από τη μελλοντική εφαρμογή των κανόνων του αναθεωρημένου εγχειριδίου κάνει λόγο μιλώντας στο «Βήμα» ο Ντέιβιντ Ελκινς, ομότιμος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Πέπερντιν των ΗΠΑ και πρόεδρος της Εταιρείας Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας που ανήκει στην Αμερικανική Ενωση Ψυχολόγων. Η συνομιλία μας με τον καθηγητή Ελκινς δεν είναι τυχαία: πρόκειται για τον πρωτεργάτη του αμερικανικού κειμένου διαμαρτυρίας προς την ΑΡΑ, ο οποίος ήταν και ο κύριος συγγραφέας ανοιχτής επιστολής που εστάλη προς τους αρμοδίους της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης στην οποία ζητείται η σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που θα αξιολογήσει τα καίρια και «επικίνδυνα» σημεία του εγχειριδίου. «Τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου υπάρχει ήδη πρόβλημα με την υπερσυνταγογράφηση ψυχιατρικών φαρμάκων σε παιδιά, όπως αυτά με διαταραχή υπερκινητικότητας και διάσπασης της προσοχής, ακόμη και από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Την ίδια στιγμή ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει και η υπερδιάγνωση ψυχικών νόσων σε αυτόν θα δημιουργήσει ένα τεράστιο “κοινό” με υποτιθέμενες ψυχικές διαταραχές που θα λαμβάνει φαρμακευτικές θεραπείες οι οποίες συνδέονται ακόμη και με σοβαρές παρενέργειες, χωρίς να τις χρειάζεται».
Ρωτήσαμε τον καθηγητή Ελκινς την άποψή του σχετικά με τα κίνητρα των ειδικών της ΑΡΑ που οδηγούν σε αυτή την… ατελείωτη λίστα ψυχικών διαταραχών. Η απάντησή του ίσως δίνει πολλές εξηγήσεις: «Το ένα τρίτο των μελών της ομάδας εργασίας της ΑΡΑ που έχει αναλάβει την αναθεώρηση του DSM έχει δεσμούς με φαρμακευτικές εταιρείες. Υποπτευόμαστε λοιπόν ότι ως έναν βαθμό όλα αυτά γίνονται για χάρη των δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα είναι το κέρδος από τη χορήγηση φαρμάκων – χωρίς βέβαια να αμφισβητούμε ότι η πλειονότητα των μελών της ομάδας εργασίας είναι σωστοί επαγγελματίες με επιστημονική ηθική. Και βέβαια μεγάλα είναι τα κέρδη από την πώληση σε παγκόσμιο επίπεδο του αναθεωρημένου DSM που κυκλοφορεί κάθε φορά – οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι αγγίζουν τα 100 εκατομμύρια δολάρια». Είναι λοιπόν πολλά τα λεφτά…Από την πλευρά του ο καθηγητής Κίντερμαν «φωτίζει» άλλες δύο παραμέτρους σε ό,τι αφορά τα κίνητρα που οδηγούν σε αυτή τη «στρεβλή» όπως τη χαρακτηρίζει αναθεώρηση. «Εκτός από τα πιθανά οφέλη για τη φαρμακοβιομηχανία, μια επιθετική διαγνωστική τακτική είναι πολύ “χρήσιμη” και για το ίδιο το επάγγελμα του ψυχιάτρου, αφού το να χαρακτηρίζονται ως ψυχικά ασθενείς τόσο πολλοί άνθρωποι δημιουργεί μια τεράστια πελατεία. Ομως για να μην είμαστε τόσο καχύποπτοι, μπορεί πράγματι η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση να επιθυμεί να βοηθήσει τον πληθυσμό, αλλά εκτιμώ ότι το πράττει με λάθος τρόπο».
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση θεωρεί βέβαια ότι ακολουθεί τον σωστό δρόμο για την αναθεώρηση. Ποια ακριβώς είναι η θέση της; Θα σας την παρουσιάσουμε μέσα από τις επίσημες απαντήσεις της Ενωσης προς τους αντιδρώντες καθώς παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές μας δεν μπορέσαμε να λάβουμε κάποια απάντηση στα ερωτήματά μας από τους ιθύνοντες – μια τακτική που όπως μας είπε ο καθηγητής Ελκινς είναι πάγια προς τον Τύπο.
Στα τέλη του περασμένου μήνα ο πρόεδρος της ΑΡΑ καθηγητής Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών στο Κολέγιο Ιατρικής Μπέιλορ Τζον Ολνταμ σε απάντησή του στην ανοιχτή επιστολή του καθηγητή Ελκινς με την οποία ζητείται η σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που θα κρίνουν τις «γκρίζες ζώνες» του εγχειριδίου αναφέρει ότι «ήδη η επιτροπή που έχει συσταθεί περιλαμβάνει ειδικούς και ερευνητές που προέρχονται από περίπου 100 διαφορετικά ακαδημαϊκά και ιατρικά ινστιτούτα ανά τον κόσμο». Ο πρόεδρος της ΑΡΑ επισημαίνει ότι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης αναθεώρησης έχει γίνει η αναλυτικότερη μέχρι σήμερα ανάλυση των διαταραχών και των κριτηρίων που τις προσδιορίζουν με βάση τα τελευταία δεδομένα της ψυχιατρικής επιστήμης και προσθέτει ότι καθώς η έρευνα θα ρίχνει περισσότερο φως στις ψυχικές διαταραχές θα μπορούν πιθανώς να γίνουν αλλαγές στο αναθεωρημένο εγχειρίδιο και μετά την κυκλοφορία του. Συμπληρώνει ότι το έργο της ομάδας συνεχίζεται μέσα από έρευνες πεδίου που θα γίνουν σε ασθενείς προκειμένου να διαμορφωθούν τα τελικά κριτήρια και να διορθωθούν τα οποιαδήποτε λάθη.
Η στάση της ΑΡΑ σε οποιαδήποτε συνεργασία για την αξιολόγηση των διαγνωστικών κριτηρίων και των νόσων που περιλαμβάνονται στο DSM-5 είναι αρνητική μάς λέει ο καθηγητής Ελκινς και προσθέτει ότι «θεωρώ τη στάση αυτή αναμενόμενη. Οι αρμόδιοι της Ενωσης δεν θα μπορούσαν να δεχθούν ότι οι ειδικοί της επιτροπής που διερευνούν την αναθεώρηση έκαναν λάθος και δέχονται τώρα να κρίνουν το έργο τους άλλοι ειδικοί. Ωστόσο νομίζω ότι μέσα από αυτή τη δημοσιοποίηση του θέματος μπορεί να υπάρξει περισσότερη πίεση και ίσως και οι ίδιοι οι αρμόδιοι της ΑΡΑ σκεφτούν ξανά αν θα έπρεπε να προχωρήσουν σε αλλαγές. Εμείς πάντως θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας». Ποια είναι τα επόμενα βήματα σε αυτόν τον αγώνα; Ο καθηγητής Ελκινς τονίζει ότι «συνεχίζουμε τη συλλογή υπογραφών ενώ προσπαθούμε να κάνουμε όσο περισσότερο γνωστό μπορούμε το ζήτημα. Εκτιμούμε ότι παρά τις αντιδράσεις είναι πιθανό να κυκλοφορήσει τελικώς το DSM-5 χωρίς ιδιαίτερες μεταβολές. Ωστόσο θεωρούμε ότι μέσα από τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα είναι ενήμεροι και ίσως τελικώς γίνει ένα “μποϊκοτάζ” στο εγχειρίδιο».
Σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με τον καθηγητή Ελκινς το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πρωτίστως ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης και αντίδρασης στον κοινωνικό «ρατσισμό». «Πιστεύουμε ότι οι καινούργιες οδηγίες του DSM θα βλάψουν πάρα πολλούς ανθρώπους για αυτό και συνεχίζουμε ακάθεκτοι το έργο μας» λέει και καταλήγει γλαφυρά: «Με βάση τα νέα κριτήρια δεν θα υπάρχει σε λίγο κανένας άνθρωπος που να μη θεωρείται ψυχικά ασθενής!». Σας επιτρέπεται, προς το παρόν, να γελάσετε με αυτό το σχόλιο. Και λέμε προς το παρόν διότι μελλοντικά μπορεί και το γέλιο να ενταχθεί στις ψυχικές διαταραχές…
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Δύο είναι τα κύρια «ευαγγέλια» που χρησιμοποιούν σήμερα οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας παγκοσμίως για τη διάγνωση των ψυχικών νόσων, αναφέρει στο «Βήμα» ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας κ. Ι. Γκιουζέπας: «Το πρώτο είναι το Παγκόσμιο Ταξινομικό Σύστημα – η τελευταία έκδοσή του είναι η ICD10 – που εκδίδεται από την Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία. Η δέκατη έκδοση εξεδόθη βέβαια το 1994 και οδεύει και αυτή προς αναθεώρηση η οποία θα γίνει πιθανώς το 2015. Και υπάρχει βέβαια και το DSM4 της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης το οποίο βρίσκεται ήδη σε διαδικασία αναθεώρησης που συνοδεύεται από πολλές αντιδράσεις». Ποιο «ευαγγέλιο» ακολουθούν όμως οι ειδικοί στη χώρα μας; «Τόσο στη δική μας χώρα όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές το ποιο σύστημα θα ακολουθήσει ο κάθε ψυχίατρος εξαρτάται από τη “σχολή” από την οποία προέρχεται. Το αμερικανικό σύστημα είναι συνήθως πιο αποδεκτό σε ό,τι αφορά τις δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, ενώ στο πεδίο της δημόσιας υγείας και των διαγνώσεων σε ασθενείς ακολουθείται περισσότερο το ICD10. Ωστόσο τα δύο συστήματα δεν έχουν τεράστιες διαφορές, γίνεται προσπάθεια για σχετική ομοιομορφία» εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Ετσι κανένας δεν ξέρει εάν οι… αμερικανόφερτες αλλαγές του DSM5 θα συμπαρασύρουν μελλοντικά και την αναθεώρηση του «εγχειριδίου» της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας. Σε ό,τι αφορά τη νέα ταξινόμηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ο κ. Γκιουζέπας αναφέρει ότι οι τροποποιήσεις που προτείνονται δέχονται πράγματι έντονη κριτική σχετικά με το ότι η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά θα μπορεί να θεωρείται αβίαστα ψυχική νόσος. Ο καθηγητής σημειώνει ότι η προσοχή σχετικά με τη νέα αναθεώρηση πρέπει να στραφεί κυρίως στα παιδιά, καθώς πολλές από τις νέες ψυχικές διαταραχές που εισάγονται στο εγχειρίδιο αφορούν τις «ευάλωτες» μικρές ηλικίες.

Ο ένας στους τρεις Ευρωπαίους ψυχικά ασθενής! Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως ψυχολόγο (και ενίοτε ψυχίατρο). Σε αυτή την πρόταση θα μπορούσαν να συνοψιστούν τα αποτελέσματα μιας νέας μεγάλης μελέτης που χαρτογραφεί την ψυχική υγεία των κατοίκων της ΕΕ. Ούτε λίγο ούτε πολύ από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι μεγάλη μερίδα των Ευρωπαίων βρίσκεται - ή θα έπρεπε να βρίσκεται - στο... ντιβάνι των ειδικών ψυχικής υγείας. Τα ποσοστά είναι εύγλωττα: κάθε χρόνο το 38,2% των κατοίκων της ΕΕ - σε απόλυτους αριθμούς αυτό το ποσοστό μεταφράζεται σε 164,8 εκατομμύρια ανθρώπους - εμφανίζει κάποια ψυχική διαταραχή. Πέρα όμως από αυτά τα εντυπωσιακά - δυστυχώς - νούμερα, το ακόμη πιο εντυπωσιακό και δυστυχές γεγονός είναι ότι μόνο το ένα τρίτο των περιπτώσεων φθάνει στον κατάλληλο ειδικό προκειμένου να λάβει θεραπεία. Μέσα σε αυτό το ήδη αγχωτικό πλάνο η Ελλάδα παρουσιάζεται ιδιαίτερα... στρεσαρισμένη, όπως μαρτυρούν στοιχεία εθνικής μελέτης του Ψυχιατρικού Τμήματος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τα οποία και απετέλεσαν τα δεδομένα αναφοράς της μεγάλης ευρωπαϊκής μελέτης

 

Ο ένας στους τρεις Ευρωπαίους ψυχικά ασθενής! Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως ψυχολόγο (και ενίοτε ψυχίατρο). Σε αυτή την πρόταση θα μπορούσαν να συνοψιστούν τα αποτελέσματα μιας νέας μεγάλης μελέτης που χαρτογραφεί την ψυχική υγεία των κατοίκων της ΕΕ. Ούτε λίγο ούτε πολύ από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι μεγάλη μερίδα των Ευρωπαίων βρίσκεται - ή θα έπρεπε να βρίσκεται - στο... ντιβάνι των ειδικών ψυχικής υγείας. Τα ποσοστά είναι εύγλωττα: κάθε χρόνο το 38,2% των κατοίκων της ΕΕ - σε απόλυτους αριθμούς αυτό το ποσοστό μεταφράζεται σε 164,8 εκατομμύρια ανθρώπους - εμφανίζει κάποια ψυχική διαταραχή. Πέρα όμως από αυτά τα εντυπωσιακά - δυστυχώς - νούμερα, το ακόμη πιο εντυπωσιακό και δυστυχές γεγονός είναι ότι μόνο το ένα τρίτο των περιπτώσεων φθάνει στον κατάλληλο ειδικό προκειμένου να λάβει θεραπεία. Μέσα σε αυτό το ήδη αγχωτικό πλάνο η Ελλάδα παρουσιάζεται ιδιαίτερα... στρεσαρισμένη, όπως μαρτυρούν στοιχεία εθνικής μελέτης του Ψυχιατρικού Τμήματος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τα οποία και απετέλεσαν τα δεδομένα αναφοράς της μεγάλης ευρωπαϊκής μελέτης

 
Αναρτήθηκε από στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)