Το κενό συναίσθημα Εύη Μεσσαριτάκη Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια

Το κενό συναίσθημα

Το κενό συναίσθημα

Κενό συναίσθημα. Έλλειψη συναισθήματος. Ένα μούδιασμα. Άδειο. “Δεν ξέρω πώς νιώθω”. Μία δυσφορία. “Δεν ξέρω τι μου φταίει”. “Δεν είμαι καλά”.
Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν ξέρουν να το περιγράψουν. Άλλες φορές δεν ξέρουν ότι τους συμβαίνει. Συχνά απευθύνονται γι’ αυτό το λόγο στον ψυχολόγο. Πολύ συχνά ξεκινούν τη συζήτηση κάπως έτσι: “Ενώ όλα μου πάνε καλά, πραγματικά καλά, δεν ξέρω τι με πιάνει, κάποιες φορές δε νιώθω καλά..”
Το κενό συναίσθημα, αυτή η αίσθηση κενού, είναι κάτι με το οποίο όλοι μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι. Τις περισσότερες φορές δεν του δίνουμε σημασία. Είναι τις φορές που δεν είμαστε καλά και πρέπει οπωσδήποτε να βγούμε έξω με κάποιον οικείο, που έχουμε ένα υπερφαγικό επεισόδιο, που χρειαζόμαστε άμεσα κάτι έντονο στη ζωή μας και μετά από λίγο τσακωνόμαστε με το σύντροφό μας, που περνάμε ώρες μπροστά στον υπολογιστή. Πολύ συχνά το κενό συναίσθημα περιγράφεται ως βαρεμάρα. Τις περισσότερες φορές συνδέεται με δυσφορία και ανηδονία.
Το κενό συναίσθημα συνδέεται συχνά με τους εθισμούς. Πολλές φορές οι εθισμένοι είναι άνθρωποι με ανηδονία που δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο με το εκάστοτε αντικείμενο εξάρτησής τους. Θυμάμαι έναν άνθρωπο, εξαρτημένο από τον τζόγο, που είχε έρθει παλιότερα στο γραφείο μου. Περιέγραφε τη ζωή του πριν την εξάρτηση ρουτινιάρικη και άχαρη. Και είχε δίκιο. Φανταζόταν λοιπόν ότι αν δεν υπήρχε στη ζωή του ο τζόγος θα επέστρεφε σ’ αυτή. Ο τζόγος του προσέφερε αγωνία, άγχος, ενοχές, στεναχώρια, πρόσκαιρη ικανοποίηση και έκσταση. Όποια κι αν ήταν η αναλογία των συναισθημάτων, τουλάχιστον ήταν εκεί, παρόντα και γέμιζαν τη ζωή του.

Επίσης συχνότατα συνδέεται με τη σεξουαλική λειτουργία. Οι άνθρωποι που αυνανίζονται καταναγκαστικά, που αλλάζουν συνεχώς σεξουαλικούς συντρόφους, που έχουν αναπτύξει εξαρτητική σχέση με το σεξ ή είναι εθισμένοι στην πορνογραφία είναι συχνά άνθρωποι που ζητούν ανακούφιση από την κενότητα.

Το κενό συναίσθημα συνδέεται συχνά με την αναζήτηση νοήματος. Σε σημαντικές στιγμές της ζωής μας οι άνθρωποι ερχόμαστε πολλές φορές αντιμέτωποι με αυτή. Θυμάμαι μία κυρία που είχε πάρει διαζύγιο μετά από πολλά χρόνια γάμου σε ηλικία εμμηνόπαυσης. Ενώ ζούσε μία φαινομενικά οργανωμένη ζωή, είχε να διαχειριστεί μία καινούρια πραγματικότητα και μία σημαντική απώλεια. Ήταν μπροστά σε μία καμπή στη ζωή της που μπορούσε παράλληλα ν’ αποτελέσει και μία πολύ γόνιμη περίοδο. Τότε αποφάσισε να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία. Για πολύ καιρό μου περιέγραφε τη μονότονη καθημερινότητά της μπαίνοντας σε εξαντλητικές λεπτομέρειες όσον αφορά τη δουλειά της σε μία δημόσια υπηρεσία. Το συναίσθημά της παρέμενε προκλητικά ουδέτερο για πολύ καιρό. Οι συναντήσεις μας ήταν πραγματικά μονότονες. Μόνο όταν άρχισα να της καθρεφτίζω την ενόχλησή μου γι’ αυτό, πραγματικά διακινήθηκε. Θυμώνοντας στην αρχή, αφού ο στόχος των συναντήσεών μας δεν ήταν “να περνάω εγώ καλά” όπως χαρακτηριστικά έλεγε. Θυμάμαι τη συγκεκριμένη συνάντηση όπου της είπα ότι εγώ νιώθω έτσι ακούγοντας για τη ζωή της και συμμετέχοντας σ’ αυτή μία ώρα την εβδομάδα. Εκείνη άραγε πώς ένιωθε που ζούσε με αυτόν τον τρόπο; Σιγά σιγά η συγκεκριμένη κυρία έδωσε χώρο στα συναισθήματά της όσο οδυνηρά κι αν ήταν αυτά. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι σταδιακά άρχισε να φαίνεται και πιο ενδιαφέρουσα. Άρχισε να ντύνεται με πιο προσωπικό στυλ, να κάνει χιούμορ, ν’ αλλάζει το πρόσωπό της. Για ν’ ανακουφιστεί, έπρεπε να εγκαταλείψει το κενό συναίσθημα και να περάσει μέσα απ’ όλα τα δυσάρεστα συναισθήματα που είχε. Στο τέλος αυτής της διαδρομής, ήταν πια ελεύθερη ν’ αποφασίσει πώς θέλει να ζήσει τη ζωή της. Και ολοκλήρωσε την ψυχοθεραπεία.
Υπάρχουν δυστυχώς και άνθρωποι που δυσκολεύονται πολύ να προχωρήσουν. Είτε επειδή τους έχουν συμβεί εξαιρετικά τραυματικά πράγματα, είτε επειδή το κρύβουν καλά και είναι λειτουργικοί, είτε επειδή δεν έχουν τη δομή να το κάνουν. Υπάρχουν δε άνθρωποι που το κρύβουν τόσο καλά που το περιβάλλον τους τους θεωρεί ευτυχισμένους ή “στον κόσμο τους”. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ακόμα και πολύ μικρά βήματα πρέπει να μας είναι αρκετά.

Το κενό συναίσθημα λοιπόν συχνά σχετίζεται με τη θλίψη και την κατάθλιψη. Ταυτόχρονα είναι και πολύ κοινό βίωμα. Οι άνθρωποι παλεύουν με διάφορους τρόπους να το ξορκίσουν. Συχνά όμως χρειάζεται να δουλέψουν γενναία με τον εαυτό τους για να το αποβάλουν.