Ο φαύλος κύκλος της παθητικής επιθετικότητας Εύη Μεσσαριτάκη Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια

Ο φαύλος κύκλος της παθητικής επιθετικότητας

Ο φαύλος κύκλος της παθητικής επιθετικότητας

Η παθητικοεπιθετική συμπεριφορά έχει συνήθως σαν στόχο να οδηγήσει το δέκτη της συμπεριφοράς αυτής να εκφράσει το θυμό που νιώθει ο πομπός της συμπεριφοράς. Αυτό από μόνο του μας δείχνει ότι δεν πρόκειται για μία υγιή έκφραση θυμού που θα εκτονωθεί με κάποιον αποτελεσματικό τρόπο.

Παράδειγμα παθητικοεπιθετικής συμπεριφοράς
Η μητέρα ζητάει από το παιδί της να πλύνει τα πιάτα για να τη βοηθήσει. Εκείνο της αποκρίνεται ότι θα το κάνει. Μίση ώρα αργότερα του το ξαναζητάει λίγο πιο επίμονα. Εκείνο αποκρίνεται ότι θα το κάνει χωρίς να διευκρινίζει το πότε. Μία ώρα αργότερα κι ενώ η μητέρα του το ζητάει για τρίτη φορά θυμωμένη, το παιδί σηκώνεται απρόθυμα και ξεκινάει με το πλύσιμο των πιάτων. Λίγα λεπτά αργότερα θα του γλιστρήσει από τα χέρια ένα από τ’ αγαπημένα ποτήρια της μητέρας του. Εκείνη θα χάσει την ψυχραιμία της και θ’ αρχίσει να φωνάζει. Τότε το παιδί θα της απαντήσει ότι τα ατυχήματα είναι μες στο πρόγραμμα κι αν εκείνη δεν μπορεί να το δεχτεί, στο εξής να πλένει μόνη της τα πιάτα.
Γιατί δημιουργείται αυτή η συμπεριφορά;
Αυτή η συμπεριφορά λοιπόν έχει την αφετηρία της στο γεγονός ότι το άτομο δεν έχει μάθει ένα σωστό τρόπο για να εκφράζει το θυμό του. Παράλληλα, όταν ζητείται απ’ αυτό να κάνει κάτι, πυροδοτούνται μέσα του διάφορες παράλογες αντιλήψεις. Στο παραπάνω παράδειγμα, όταν ζητήθηκε από το παιδί να πλύνει τα πιάτα, αυτό από μέσα του μπορεί να σκέφτηκε ότι δε φτάνει που πηγαίνει στο σχολείο, πρέπει να επιφορτίζεται με όλες τις δουλειές του σπιτιού, γιατί είναι ακόμα εξαρτημένο από τους γονείς του και πολύ αδύναμο ν’ αντιδράσει.
Η συμπεριφορά του παθητικοεπιθετικού ατόμου είναι συνήθως ηθελημένη και σκόπιμη. Συχνά μάλιστα απολαμβάνει τον αντίκτυπο που έχει αυτή. Αρνείται το θυμό που μπορεί να νιώθει, αποσύρεται συναισθηματικά, εκτελεί τις πράξεις του χωρίς επιτυχία και στη συνέχεια έχει τη διάθεση να «πάρει εκδίκηση».
Τι αντίκτυπο έχει στους άλλους;
Συνήθως η συμπεριφορά αυτή προκαλεί θυμό στους άλλους, οι οποίοι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι πραγματικά συμβαίνει και παρασύρονται από την αγανάκτησή τους, όπως στο παράδειγμα. Πολλές φορές νιώθουν και οι ίδιοι εγκλωβισμένοι στην αντίδρασή τους και νιώθουν ενοχή. Όπως για παράδειγμα μπορεί να νιώσει αργότερα η μητέρα για το γεγονός ότι δεν ενθάρρυνε το παιδί της να τη βοηθήσει με τις δουλειές.
Πώς μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική η επικοινωνία;
Αυτός ο φαύλος κύκλος της παθητικοεπιθετικής συμπεριφοράς δεν είναι εύκολο να σπάσει. Συνήθως όμως οι σχέσεις των ανθρώπων καταλήγουν σοβαρά τραυματισμένες. Για ν’ ανατραπεί αυτή η δυναμική πρέπει οι άνθρωποι να κατανοήσουν τη φύση αυτής της υπονομευτικής συμπεριφοράς και να βρουν άλλες, πιο αποτελεσματικές τεχνικές αλληλεπίδρασης.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την ψυχολόγο κ. Μεσσαριτάκη.