Η αντιμετώπιση των υπερβολικών φόβων μας

Φόβος... ή Φοβία...; Ξέρεις τη διαφορά; Πότε ένας φόβος γίνεται φοβία και πότε η φοβία υποχωρεί σε φόβο; Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό; 

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή..

Ο φόβος είναι ένα συχνό και χρήσιμο συναίσθημα. Το νιώθουμε για πρώτη φορά στην παιδική μας ηλικία και αυτό είναι που μας ωθεί ώστε να μάθουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας και να διατηρούμε την ασφάλεια μας. (Για παράδειγμα, ένα παιδί δεν πλησιάζει το σίδερο γιατί φοβάται μην καεί). Ο φόβος, λοιπόν, εξυπηρετεί τη ζωή μας και μας κινητοποιεί στην υιοθέτηση της σωστής συμπεριφοράς. 

Η φοβία όμως, είναι κάτι διαφορετικό, είναι κάτι που μας σπρώχνει προς τα πίσω ή μας ακινητοποιεί. Δεν αισθανόμαστε την ανάσα μας, χάνουμε τους φυσιολογικούς παλμούς μας, κατεβάζουμε ρολά και η δύναμη μας εξαφανίζεται στην ιδέα ή την όψη του αντικείμενου που φοβόμαστε. 
Έτσι, αποφεύγουμε την έκθεση μας σε αυτό, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο: όσο δεν αντιμετωπίζουμε τη φοβία μας, τόσο τη δεχόμαστε ως πραγματική και νιώθουμε αδύναμοι και τελικά γινόμαστε, καθώς δεν την αντιμετωπίζουμε και δεν αποκτούμε όπλα εναντίον της.

 Η φοβία μας- το τεντωμένο και έτοιμο να σπάσει σχοινί του φόβου, πάνω στο οποίο περπατάμε- εκδηλώνεται στο σώμα μας. Παθαίνουμε κρίσεις πανικού, δύσπνοια, ταχυκαρδίες, πλάκωμα στο στήθος, πόνους στο κεφάλι και το στομάχι και άλλα.

Ενώ, λοιπόν, ο φόβος μας είναι χρήσιμος, όταν αυτός ξεφεύγει από το μέτρο και μεταμορφώνεται σε φοβία, μας κάνει "κακό", μας αποθαρρύνει, μας ακινητοποιεί και το χειρότερο από όλα- μας κάνει να συνωμοτούμε μαζί του εναντίον του ίδιου μας του εαυτού. Πιστεύουμε τις σκέψεις που μας λένε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε. Πιστεύουμε ως αληθινά τα λόγια που η φοβία μας, μας βάζει στο στόμα..


Πώς η φοβία σου θα μετατραπεί σε έναν απλό φόβο;

• Πρώτο βήμα είναι η εξέταση, η κατανόηση και η αποδοχή της φοβίας σου.

Μπορεί με βάση τη λογική σου και τις προσδοκίες που "έχετε εσύ και οι άλλοι" από τον εαυτό σου, να μην εξηγείς τη φοβία σου και να αναρωτιέσαι "γιατί το έχω πάθει αυτό εγώ". 

Κοιτάς προς τη λάθος κατεύθυνση. Τα συναισθήματα έχουν τη δική τους μνήμη.

 Ενδέχεται αυτό που φοβάσαι, να πηγάζει από το κουτί της πανδώρας, το οποίο βρίσκεται στη μνήμη σου: μπορεί να πηγάζει από ένα απροσδόκητο γεγονός, από μια αρνητική παιδική σου εμπειρία, από τα λόγια των γονέων σου, από το πώς έμαθες να κωδικοποιείς τις καταστάσεις και τη δική σου θέση στον κόσμο (Για παράδειγμα, αν φοβάσαι την ομιλία σε κοινό σε τέτοιο βαθμό, ώστε να παθαίνεις κρίσεις πανικού, ενδέχεται η βαθύτερη πεποίθηση σου για τον κόσμο να είναι "εγώ σε σχέση με τους άλλους είμαι αποτυχημένος") .

Πειραματίσου στην κατανόηση της ιστορίας σου. Σκέψου από που πηγάζουν οι φόβοι σου και τι έχει συμβεί στη ζωή σου που να σχετίζεται με αυτούς. Αναρωτήσου: "Αν ένας φίλος σου είχε τον ίδιο φόβο με' σένα, τι θα του έλεγες; Θα τον καταλάβαινες; Τι θα τον συμβούλευες;"

Στη συνέχεια, δείξε συμπόνια στον εαυτό σου. Θυμήσου πως όταν αναπτύχθηκαν οι φόβοι σου, το πιθανότερο είναι να ήσουν μικροσκοπικός/η και όλα γύρω σου τεράστια. Παραδέξου στον εαυτό σου ότι φοβάσαι- μην αγνοείς το συναίσθημα σου, όταν το εντοπίζεις. Αποδέξου το- όλοι κάτι φοβόμαστε λίγο ή πολύ...

• Πίστεψε ότι μπορείς να τα καταφέρεις.

Παράλληλα με την κατανόηση και τη συμπόνια που δείχνεις στον εαυτό σου- στο παιδί που κρύβεις μέσα σου- πρέπει να θυμάσαι πως τώρα πια είσαι ενήλικας, πως δεν είσαι πλέον τόσο μικροσκοπικός και δεν υπάρχουν πλέον γίγαντες.. 

Είσαι ικανός/η να αντιμετωπίσεις την κατάσταση κατάματα και δεν χρειάζεται να κρύβεσαι πίσω από συμπεριφορές αποφυγής (για παράδειγμα, δεν μπαίνεις καν στο ανσασέρ) και ασφαλείας (για παράδειγμα, φωνάζεις έναν φίλο να σου σκοτώσει την κατσαρίδα).

• Δες την πραγματικότητα.

Οι σκέψεις που κάνεις, όταν εκδηλώνεται ο έντονος φόβος σου, μπορεί να είναι ή να μην είναι αντιπροσωπευτικές της πραγματικότητας και της αλήθειας. 

Για παράδειγμα, είναι λογικό όταν μας έχει συμβεί κάτι, να φοβόμαστε ότι θα το ξαναπάθουμε: για παράδειγμα, αν έχεις κλειστεί στο ανσασέρ, είχες ένα τρακάρισμα, σε λήστεψαν ή λιποθύμησες σε ένα συγκεκριμένο χώρο, είναι αναμενόμενο να αποφεύγεις ότι σχετίζεται με τα βιώματα σου αυτά. Στην πραγματικότητα, όμως, οι πιθανότητες να επαναληφθεί κάτι από όλα αυτά είναι πολύ μικρότερες από όσο πιστεύεις.

Σε παραπέμπω εδώ:  http://exelixi--psychotherapeia.blogspot.gr/2012/07/blog-post_8919.html ,  http://exelixi--psychotherapeia.blogspot.gr/2012/07/blog-post_4808.html , ώστε να βρεις οδηγούς για να απαντήσεις στις αρνητικές σου σκέψεις..

• Κάνε ένα βήμα την φορά.

Φαντάσου ένα παιδί 'Α δημοτικού. Πώς θα του μάθαινες τα γράμματα; Θα του τα μάθαινες όλα σε μια μόλις μέρα ή θα του έκανες μικρά παιχνίδια, για παράδειγμα να σου βρει λέξεις από το κάθε γράμμα, να σκεφτείτε μαζί αντικείμενα, να κάνετε σταδιακές επαναλήψεις; Είμαι σίγουρη ότι ο δεύτερος τρόπος σου ακούγεται καλύτερος. Και είναι πράγματι..

Βρες τον στόχο σου και σπάσ' τον σε κομμάτια. Για παράδειγμα, φοβάσαι να πλησιάσεις ένα σκύλο; Το πρώτο σου βήμα θα ήταν να δεις φωτογραφίες ή ένα ντοκιμαντέρ. Μετά, θα σου έκανα δώρο ένα λούτρινο σκυλάκι. Στη συνέχεια, θα έβαζα ένα μικρό σκυλάκι σε μακρινή απόσταση από' σένα και σταδιακά θα το έφερνα όλο και πιο κοντά, μέχρι να μπορούσες να το χαϊδέψεις και στο τέλος... θα σου αγόραζα ένα ντόμπερμαν!!

Πρακτικά, πιάσε ένα κομμάτι χαρτί και ανέλυσε το φόβο σου. Τι ακριβώς φοβάσαι; Τι φοβάσαι περισσότερο, τι λιγότερο από τα κομμάτια του μεγάλου "φόβου" σου; Ξεκίνα από αυτό που φοβάσαι λιγότερο, από αυτό που πιστεύεις πως μπορείς να πετύχεις. Εφάρμοσε το, γράψε πώς τα πήγες, πάρε δύναμη, κάνε επανάληψη και προχώρησε στο επόμενο βήμα..

• Επιβράβευσε τον εαυτό σου.

Κάθε φορά που φτάνεις πιο κοντά στον στόχο σου και κατοχυρώνεις ένα σκαλί στην "σκάλα της αντιμετώπισης του φόβου σου", πες "μπράβο" στον εαυτό σου, ενθάρρυνε τον, αγόρασε κάτι για' σένα, πήγαινε σε ένα ωραίο εστιατόριο, κάνε ένα χαλαρωτικό μπάνιο και γενικά, πρόσφερε στον εαυτό σου ότι μέχρι τώρα του έχεις στερήσει. Θυμήσου ότι είναι πολύ σημαντικό που αγωνίζεσαι και τα καταφέρνεις.

• Κάνε διάλειμμα, όταν το σώμα σου, σου το φωνάζει.

Είναι καλό να εστιάζεις στο σώμα σου, ώστε να δεις τι σου συμβαίνει κι αν προχωράς σωστά. Βέβαια, πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός, καθότι τα σωματικά μας σημάδια δεν είναι πάντοτε ανησυχητικά και επίφοβα. Για παράδειγμα, αν γράφεις εξετάσεις και θέλεις να γράψεις καλά, είναι αναμενόμενο να νιώσεις πεταλούδες στο στομάχι ή ταχυκαρδία ή μια μικρή ενόχληση. Τα συμπτώματα αυτά δεν αποτελούν απόδειξη ότι θα βιώσεις κρίση πανικού.. Είναι καλό να τα υπομείνεις, είναι καλό να δεις πως τελικά ήρθαν και έφυγαν, χωρίς να σου προκαλέσουν πανικό..

Αν όμως, νιώσεις έντονα τα σωματικά σου συμπτώματα- εκδηλώνονται όλα μαζί γρήγορα και ραγδαία, τότε κάνε ένα διάλειμμα: πιες νερό, πάρε βαθιές ανάσες, κοιτά τον χώρο γύρω σου και εστίασε στα αντικείμενα, φαντάσου ένα STOP στο δρόμο και σταμάτα να σκέφτεσαι.. 

Θα παρατηρήσεις πως ο φόβος και το άγχος σου έχουν μια κορύφωση, στην οποία μόλις φτάσουν υποχωρούν και εξασθενούν. Είναι σαν μια καμπύλη, σαν έναν δρόμο που έχει ανηφόρα και στη συνέχεια αμέσως κατηφόρα.. Στο τέλος, θα βρεθείς πάλι σε ισιοδρομία..

• Γίνε πιο χαλαρός στη ζωή σου.

Σταμάτα να τα παίρνεις όλα τόσο σοβαρά. Ακόμη κι αν γίνει ο χειρότερος σου φόβος αλήθεια, ακόμη κι αν η φοβία σου αποδειχτεί "σωστή", ρώτησε τον εαυτό σου: "θα μπορούσε να το αντέξει; θα μπορούσε να πάει παρακάτω;" Αν η απάντηση είναι "ναι", τότε γιατί σκάς και πελαγώνεις; Ποιος σου είπε ότι δεν μπορείς να τα καταφέρεις;

Κάνε ένα χαλαρωτικό μπάνιο κάθε μέρα, βάλε τη γυμναστική και τη σωστή διατροφή στη ζωή σου, έλα σε επαφή με τη φύση, άρχισε να απολαμβάνεις απλά καθημερινά πράγματα: τη μυρωδιά ενός νόστιμου φαγητού, το ζεστό καφέ, τον ήλιο και άλλα. 

Η φοβία μπορεί να εξαφανιστεί- είναι ένα χαρτί που μπορείς να κόψεις κομματάκια, να μουντζουρώσεις ή να κάψεις. 

Όταν το κάνεις, θα μείνει μόνο ο χρήσιμος φόβος: το σκοινί που είναι όσο χαλαρό και τεντωμένο χρειάζεται ώστε να περπατήσεις πάνω του με ασφάλεια..

Το ζήτημα του ψυχολογικού φόβου και πώς να τον αντιμετωπίσετε

Ένας απο τους μεγαλους εχθρούς του ανθρώπου είναι ο φόβος. Όσο λιγότερο φόβο έχει κανείς, τόσο περισσότερο υγεία και ψυχική αρμονία θα βιώνει στη ζωή του. Το ουσιαστικό πρόβλημα της ανθρωπότητας είναι να απαλλαγεί απ’ τον φόβο.

Όταν δεν νιώθεις φόβο για μια κατάσταση, τότε αυτή δεν μπορεί να σε βλάψει. Πρέπει βέβαια να θυμάσαι ότι πολύ συχνα σε καταλαμβάνει ο φόβος με υποσυνείδητο τρόπο, χωρίς δηλαδή να τον αντιλαμβάνεσαι. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάς είναι ότι ο φόβος «μπλοφάρει». Αν τον αντιμετωπίσεις με βάση αυτήν την ενθύμηση, τότε ο φόβος διαλύεται.

Ο φόβος δημιουργείται συνήθως ως προσπάθεια του νου να ελέγξει το μέλλον, το μέλλον για το οποίο το μονο που ξέρουμε είναι οτι ... δεν υπάρχει!! Αφού το παρελθόν μόνο υπήρξε –δηλαδή δεν υπάρχει σήμερα!- και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμα, ο μοναδικός χρόνος, στον οποίο ζούμε την ζωή μας είναι το παρόν!

Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσετε τους ψυχολογικούς σας φόβους και τα προβλήματα που εκπηγάζουν απ’ αυτούς, είναι να καλλιεργήσετε μεθοδικά την επίγνωση, και την επαφή σας με τον εσωτερικό σας παρατηρητή.

Στην ουσία, όλοι μας γνωρίζουμε, πως ό,τι κι αν κάνουμε, ότι κι αν αισθανθούμε, ό,τι κι αν σκεφτούμε, υπάρχει κάτι μεσα μας, «κάποιος» που παρατηρεί τα πάντα. Αν ο νους μας, αντί να προσπαθεί να ελέγξει μια σκέψη μας με άλλες σκέψεις –που σχεδον πάντα αφορούν το παρελθόν και το μέλλον, δηλαδή χρονικές περίοδοι που δεν υφίστανται στην ουσια της ζωής μας!- μετακινηθεί σ’ αυτόν τον «παρατηρητή», τότε θα δούμε ότι η ατμοσφαιρα του φόβου εξαφανίζεται, και τη στιγμή που ο φόβος παύει να είναι παρών, σταματάει και η ανάγκη μας για έλεγχο!

Κάποιοι πιστεύουν οτι το αντίθετο συναίσθημα της Αγάπης είναι το μίσος. Αυτό δεν ειναι αλήθεια: Ο αντίποδας της Αγάπης είναι ο φόβος!  Φανταστείτε τον εαυτό σας σαν ένα άδειο μπουκάλι. Αν επιλέγετε κατά τη διάρκεια της ζωής σας να γεμίζετε το «μπουκάλι» σας με φόβο, τότε δεν θα περισσεύει καθόλου χώρος για την Αγάπη. Αντίθετα, εάν «ανοίξετε» το «μπουκάλι» σας και το γεμίζετε, σε κάθε ευκαιρία, με Αγάπη, τότε δεν θα υπάρχει καθόλου χώρος μέσα σας για να αναπτυχθεί ο φόβος!

Κάνε τον φόβο σύμμαχο!

Θα φανταζόσουν ποτέ ότι ο φόβος στην ουσία είναι ένας πολύτιμος φίλος, ένας σύμμαχος που μπορεί να σε προστατεύσει από τους κινδύνους; Αντί να τον βλέπεις σαν έναν τύραννο, που σε περιορίζει και σε καταπιέζει, εκμεταλλεύσου τον προς όφελός σου.

Θα φανταζόσουν ποτέ ότι ο φόβος στην ουσία είναι ένας πολύτιμος φίλος, ένας σύμμαχος που μπορεί να σε προστατεύσει από τους κινδύνους; Αντί να τον βλέπεις σαν έναν τύραννο, που σε περιορίζει και σε καταπιέζει, εκμεταλλεύσου τον προς όφελός σου.
Η πραγματικότητα: ο φόβος έχει πολλά πρόσωπα, αν και ο καθένας από εμάς αντικρίζει συνήθως μία όψη του τη φορά, την οποία είτε αναγνωρίζουμε είτε όχι. Όπως και να χει, ο φόβος θεωρείται η μητέρα που γεννά όλα τα υπόλοιπα δυσάρεστα συναισθήματα και οι εκφράσεις του έχουν διάφορα ονόματα: ανασφάλεια, άγχος, δυσφορία, ανησυχία, αίσθηση ανεπάρκειας, σύγχυση, κατάθλιψη, άρνηση, πανικός, παράλυση και, ακόμα, θυμός, μίσος, επιθετικότητα, βία, ζήλια κ.λπ.
Τι σημαίνει αυτό; Απλούστατα, ότι ένα μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς μας καθορίζεται από το φόβο, ακόμα και όταν δεν συνειδητοποιούμε ότι, παραδείγματος χάριν, πίσω από το θυμό ή την οργή μας, την ανασφάλεια ή το άγχος μας κρύβεται αυτός.
Οι ψυχολόγοι αναφέρουν ότι υπάρχουν καταγεγραμμένες πάνω από τετρακόσιες διαφορετικές φοβίες, που, αν και, όπως θα δούμε και παρακάτω, διαχωρίζονται εννοιολογικά από το φόβο, είναι ωστόσο απόρροιά του. Υπάρχουν λοιπόν οι πιο συνηθισμένες, όπως η φοβία της ομιλίας σε μια δημόσια συγκέντρωση, και οι πιο ασυνήθιστες και «παράλογες», όπως η φοβία για τα κουνούπια, για το ασανσέρ ή ακόμα και για το υγρό απορρυπαντικό πιάτων!
Κάποιες απ αυτές, όπως η αγοραφοβία, η υδροφοβία (φόβος για το νερό) ή η πετοφοβία (φόβος για το αεροπλάνο), παραλύουν το άτομο και δεν του επιτρέπουν να ζει ελεύθερα.
Υπάρχουν φόβοι και φοβίες φανεροί, λίγο ως πολύ αναμενόμενοι και λογικοί, που τους αναγνωρίζουμε και τους αποδεχόμαστε ως κοινούς για όλους. Έτσι λοιπόν φοβόμαστε το θάνατο, την απόρριψη και την αποτυχία, την απώλεια και την ασθένεια.
Υπάρχουν όμως και φόβοι ασυνείδητοι, που μπορεί να μην τους παραδεχόμαστε, ούτε καν να γνωρίζουμε την ύπαρξή τους μέσα μας, αλλά, παρ όλα αυτά, μας επηρεάζουν το ίδιο καταλυτικά: ο φόβος της διατήρησης της επιτυχίας, ο φόβος της δέσμευσης και της ανάληψης ευθυνών, ο φόβος της ανεξαρτησίας ή ο φόβος της αλλαγής. Ουσιαστικά λοιπόν ο φόβος είναι ένας σύντροφος στη ζωή μας, που χρειάζεται να τον κατανοήσουμε καλύτερα, ώστε η συμβίωσή μας μαζί του να είναι πιο ισορροπημένη και αρμονική.

Τι είναι τελικά ο φόβος; Στην ουσία, πρόκειται για έναν πολύτιμο φίλο, ένα σύμμαχο που μας προστατεύει από τους κινδύνους. Είναι μια συναισθηματική αντίδραση που ενεργεί σαν ένα προειδοποιητικό σημάδι σε καταστάσεις που γίνονται αντιληπτές ως επικίνδυνες. Πρόκειται για έναν έμφυτο μηχανισμό, που εξυπηρετεί την επιβίωσή μας και ενεργοποιείται από πολύ μικρή ηλικία. Μας διδάσκει να αποφεύγουμε αυτό που μας απειλεί και μας ωθεί σε δράση όταν κινδυνεύουμε. Πολύ λίγα θα είχαμε καταφέρει, όχι μόνο ως άτομα, αλλά και ως είδος, αν δεν υπήρχε ο φόβος να λειτουργήσει ως κίνητρο για να εξασφαλίσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον για την επιβίωσή μας.
Πώς έγινε λοιπόν και αυτός ο πολύτιμος φίλος και σύμμαχος έχει καταντήσει για κάποια άτομα ένας δυνάστης;
Το κρίσιμο σημείο βρίσκεται στην αντίληψη του νου σχετικά με το τι είναι αυτό που μας απειλεί: Φόβος ονομάζεται η συναισθηματική αντίδραση απέναντι σε κάτι που αντικειμενικά στοιχειοθετεί απειλή, όπως π.χ. η πυρκαγιά, ενώ φοβία ονομάζεται η αντίδραση απέναντι σε μια κατάσταση που, ενώ αντικειμενικά δεν μπορεί να μας βλάψει, ο νους την εκλαμβάνει ως απειλή, όπως για παράδειγμα η αγοραφοβία ή η κλειστοφοβία. Με άλλα λόγια, ο φόβος είναι μια λογική αντίδραση σε μια αντικειμενική απειλή για τη ζωή και την επιβίωσή μας, ενώ η φοβία είναι μια παράλογη αντίδραση σε κάτι που νομίζουμε ότι μας θέτει σε κίνδυνο.
Εξοικίωση με το φόβοΜιας και, όπως είδαμε, ο φόβος είναι πάντα παρών στη ζωή μας, χρειάζεται να μάθουμε να συμβιώνουμε με αυτόν και να αξιοποιούμε τις θετικές πλευρές του, οι οποίες μας ωθούν να κινητοποιήσουμε το δυναμικό μας. Όπως μας λένε οι ειδικοί, η κατανόηση της φύσης του φόβων μας είναι καθοριστική, ώστε να τους χειριστούμε και να τους ξεπεράσουμε.
Η ψυχίατρος δρ Σούζαν Τζέφερς, ειδική στην αντιμετώπιση των φοβιών και συγγραφέας πολλών βιβλίων για το ίδιο θέμα (το βιβλίο της Κάν το... κι ας φοβάσαι κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Διόπτρα»), αναφέρει κάποιες αλήθειες για το φόβο:
α. Στο βάθος του κάθε φόβου σου υπάρχει απλώς η φοβία ότι δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις ό,τι θα φέρει η ζωή στο δρόμο σου.
Όπως λέει η δρ Τζέφερς, π.χ., «φοβάμαι τη μοναξιά» σημαίνει ότι βαθιά μέσα μου υπάρχει η υποσυνείδητη πεποίθηση ότι δεν μπορώ να την αντιμετωπίσω κ.ο.κ.
Αυτό λοιπόν που υπάρχει πίσω από κάθε φόβο είναι η μειωμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης, που λέει «ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΩ». Σκεφτείτε για μια στιγμή όλα αυτά που φοβάστε, όλα αυτά που δυσκολεύεστε να κάνετε, και απαντήστε σε μια απλή ερώτηση: «Αν ξέρατε ότι θα τα καταφέρνατε να αντιμετωπίσετε οτιδήποτε σας φέρει η ζωή στο δρόμο σας, τότε ποιος θα ήταν ο φόβος σας;».
Η απάντηση είναι μία: Κανένας! αυτή η διαπίστωση είναι σημαντική. Σημαίνει ότι μπορείτε να χειριστείτε τους φόβους σας, χωρίς να χρειάζεται να ελέγχετε τον εξωτερικό κόσμο, τις συνθήκες ή τη συμπεριφορά άλλων ατόμων.
β. Το μόνο που χρειάζεται να κάνεις για να ελαττώσεις το φόβο σου είναι να εμπιστευτείς περισσότερο την ικανότητα που έχεις να αντιμετωπίζεις οτιδήποτε παρουσιάζεται στο δρόμο σου!
Κάθε φορά που αισθάνεσαι φόβο, λέει η δρ Τζέφερς, θυμηθήσου ότι αυτό συμβαίνει επειδή δεν νιώθεις αρκετά καλά με τον εαυτό σου. Αυτό, από μόνο του, ίσως να μην αρκεί για να ξεπεράσεις το φόβο, ωστόσο η συνειδητοποίησή του είναι πολύ σημαντική, διότι στρέφει την προσοχή σου εκεί που είναι η πηγή κάθε φοβίας, δηλαδή στον εαυτό, και όχι στο αντικείμενο του φόβου. Σε βοηθάει να κατανοήσεις ότι ο φόβος είναι απλώς μια συναισθηματική αντίδραση δικιά σου, κάτι που μπορείς να μάθεις να χειρίζεσαι και να ελέγχεις. Η δρ Τζέφερς συνοψίζει την πραγματικότητα του φόβου σε πέντε αλήθειες, που η κατανόησή τους είναι ένα εξαιρετικό βοήθημα για να μπορέσουμε να τον κατανοήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν χρειάζεται να τον... τρέμουμε!
Πρώτη αλήθεια: ο φόβος ποτέ δεν θα φύγει, όσο εγώ συνεχίζω να αναπτύσσομαι.
Είναι σημαντικό να κατανοήσεις ότι το να φοβάσαι δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά μια καθαρά ανθρώπινη κατάσταση. Εκτός κι αν ο φόβος είναι τέτοιος, που να σε παραλύει και να σε ακινητοποιεί οπότε πρέπει να ζητήσεις τη βοήθεια κάποιου ειδικού, δεν χρειάζεται και να... ιδρώσεις για να απαλλαγείς απ' αυτόν. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, ο φόβος δεν φεύγει ποτέ από τη ζωή μας! Σε κάθε στάδιο της εξέλιξής μας, αλλάζει πρόσωπα, αλλά είναι πάντα παρών. Αυτό όμως που μπορεί να αλλάξει είναι το πώς σχετιζόμαστε μ αυτόν και εδώ βρίσκεται η ανακούφιση και η ελπίδα, αφού κάθε φόβος είναι μόνο μία πλευρά του εαυτού μας, άρα κάθε άνθρωπος είναι «μεγαλύτερος» απ αυτόν.
Δεύτερη αλήθεια: αν θέλεις να κάνεις κάτι αλλά φοβάσαι, καν το!
Αυτό ακούγεται αντιφατικό σε σχέση με την πρώτη αλήθεια, αλλά δεν είναι.
Ο φόβος για συγκεκριμένες καταστάσεις διαλύεται όταν τις αντιμετωπίζουμε. Πρώτα έρχεται η δράση, και μετά ο φόβος χάνεται. Η παγίδα στην οποία πέφτουμε συνήθως είναι η σκέψη «όταν αντιμετωπίσω το φόβο μου, θα κάνω αυτό...» ή γενικά «όταν δεν θα φοβάμαι πια, τότε...».
Αυτό το παιχνίδι του ΟΤΑΝ / ΤΟΤΕ δεν είναι τίποτα άλλο από αναβλητικότητα, δηλαδή, άλλο ένα πρόσωπο του φόβου.
Τρίτη αλήθεια: ο μόνος τρόπος για να νιώσω καλύτερα με τον εαυτό μου είναι να πραγματοποιήσω αυτό που έχω σχεδιάσει.
Πρόσεξε αυτό το σημείο: Το «πραγματοποιώ» συμβαίνει ΠΡΙΝ από το «νιώθω καλύτερα με τον εαυτό μου»». Κάθε φορά που καταφέρνεις να κάνεις κάτι όχι μόνο διώχνεις το φόβο της συγκεκριμένης κατάστασης μακριά, αλλά κερδίζεις και ένα μεγάλο δώρο: προχωράς πολλά βήματα προς το χτίσιμο της αυτοεκτίμησής σου.
Κάθε φορά που καταφέρνεις να διώξεις το φόβο, νιώθεις καλά και διαπιστώνεις ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα που θα ήθελες να πετύχεις. Τι γίνεται τότε; Ο φόβος εμφανίζεται ξανά, αλλά εσύ δεν είσαι το ίδιο ακριβώς άτομο. Τώρα έχεις την ανάμνηση μιας επιτυχημένης προσπάθειας και λίγο περισσότερη αυτοπεποίθηση. Μ' αυτόν τον τρόπο φτιάχνεις μέσα σου τη στάση που σε βοηθάει να ξεπερνάς κάθε φόβο, τη στάση που λέει: «Μπορώ να αντιμετωπίσω οτιδήποτε θα μου φέρει η ζωή στο δρόμο μου».
Τέταρτη αλήθεια: δεν φοβάμαι μόνο εγώ κάθε φορά που αντιμετωπίζω κάτι καινούργιο, αλλά και οποιοσδήποτε άλλος το επιχειρεί.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και οι άνθρωποι που θαυμάζεις για τη γενναιότητά τους, που φαίνεται να κατορθώνουν πράγματα απίστευτα, τα οποία εσύ δεν θα δοκιμάζεις ποτέ, ακόμα κι αν εκείνοι φοβούνται. Η διαφορά σου είναι ότι εκείνοι προχωράνε μπροστά. Όλοι οι άνθρωποι, από ένστικτο, φοβούνται τη φωτιά. Το ίδιο κάνουν και οι πυροσβέστες. Βασίζονται όμως στην πλευρά του εαυτού τους που έχει εκπαιδευτεί και όχι στην πλευρά τους που υπολογίζει τις συνέπειες μιας πυρκαγιάς.
Η τέταρτη αλήθεια: πάντα έχεις μέσα σου τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις το φόβο σου για να δράσεις.
Όλοι φοβούνται, αλλά δεν αντιδρούν το ίδιο. Γενναίος είναι αυτός που παρά το φόβο του προχωράει. Αυτός που ισχυρίζεται ότι δεν φοβάται καθόλου απλώς λέει ψέματα στον εαυτό του κάτι που κάλλιστα μπορεί να αποτελεί μια ψυχολογική άμυνα απέναντι στο φόβο του.
Πέμπτη αλήθεια: το να σπρώξεις τον εαυτό σου να περάσει μέσα από το φόβο είναι λιγότερο τρομακτικό από το να ζεις με το μόνιμο φόβο που πηγάζει από την αίσθηση της ανημποριάς.
Η πέμπτη αλήθεια είναι πολύ σημαντική, γιατί δείχνει μία από τις μεγάλες παγίδες που βάζει στο δρόμο μας αυτό το συναίσθημα. Όχι μόνο υποχωρούμε μπροστά του και του επιτρέπουμε να μας κυριεύσει, αλλά προγραμματίζουμε και τον εαυτό μας ώστε να μην τολμά και παράλληλα να αισθάνεται τύψεις γι αυτό, εξασφαλίζοντας έτσι τη διαιώνιση της κατάστασης και το ρίζωμα μιας αίσθησης ανημποριάς στην καρδιά μας. Κάθε φορά που παραδίνεσαι στο φόβο, επιλέγεις ασυνείδητα να προσθέσεις περισσότερο στη ζωή σου. Αν σπρώξεις τον εαυτό σου να κάνει το πρώτο βήμα για να περάσει μέσα από αυτόν, θα κινητοποιήσεις αμέσως τη δύναμη και την αυτοεκτίμησή σου. Ο φόβος που πηγάζει από την αίσθηση της απελπισίας είναι μόνιμος, γι' αυτό είναι και πολύ χειρότερος από κάθε άλλον.
Συμπερασματικά: δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε από το φόβο. Μπορούμε όμως να τον μεταμορφώσουμε σε ένα σύντροφο που δεν μας καταπιέζει ή μας καθηλώνει, αλλά μας βοηθάει να κινητοποιηθούμε και να προχωρήσουμε μπροστά στο μονοπάτι της προσωπικής ψυχικής ωρίμανσης και εξέλιξης!
Από τον Αγγελο Βιαννίτη

Ξεπερνάμε τους φόβους μας όταν τους αντιμετωπίζουμε: Πώς όμως;

Mια αλήθεια : Ο ΦΟΒΟΣ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΙ ΟΣΟ ΣΥΝΕΧΙΖΩ ΝΑ ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΑΙ.

Γι’ άλλη μια φορά, φαντάζομαι πως δεν χοροπηδάς από χαρά. Ξέρω ότι αυτή η αποκάλυψη δεν είναι ό,τι ακριβώς περίμενες να ακούσεις. Αν είσαι κι εσύ σαν τους μαθητές μου, μάλλον πίστευες ότι τα σοφά λόγια μου θα έκαναν τους φόβους σου να εξαφανιστούν με κάποιον μαγικό τρόπο. Ωστόσο, αν το δούμε από μια άλλη σκοπιά, αντί να απογοητευτείς, μπορείς να νιώσεις ανακούφιση, επειδή γλιτώνεις τη σκληρή δουλειά που θα έπρεπε να κάνεις για να απαλλαγείς από το φόβο. Έτσι κι αλλιώς, δεν πρόκειται να εξαφανιστεί! Μην ανησυχείς. Όσο καλλιεργείς την εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, με τις ασκήσεις που προτείνονται εδώ, τόσο η σχέση σου με το φόβο θα αλλάζει.

Aπό τη συγγραφέα και Dr Suzan Jeffers 

Δεύτερη αλήθεια Ο ΜΟΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΓΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΦΟΒΟ ΠΟΥ ΣΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΜΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.

Η δεύτερη κι η πρώτη αλήθεια μοιάζουν αντιφατικές, κι όμως δεν είναι. Ο φόβος για συγκεκριμένες καταστάσεις διαλύθηκε, όταν τελικά τις αντιμετώπισα. Για να εξαφανιστεί ο φόβος, πρέ­πει να προηγηθεί η δράση.
Για να γίνει πιο κατανοητό, θα αναφερθώ στην πρώτη διδα­κτική εμπειρία μου. Δεν ήμουν και πολύ μεγαλύτερη από τους μαθητές μου και τους δίδασκα μια σειρά μαθημάτων σχετικά με την ψυχολογία του γήρατος, ένα θέμα για το οποίο δεν κα­τείχα εξειδικευμένες γνώσεις. Περίμενα την πρώτη τάξη μου με ένα φοβερό συναίσθημα τρόμου. Τρεις μέρες πριν από τα μαθήματα, το στομάχι μου ήταν σε φρικτή κατάσταση. Είχα ετοιμάσει μια διδακτέα ύλη για οχτώ ώρες, ενώ το μάθημα θα ήταν ωριαίο. Είχα συγκεντρώσει σημειώσεις που θα αρκούσαν για τρεις διαλέξεις. Τίποτα απ’ όλα αυτά, όμως, δεν μείωνε το φόβο μου. Όταν εκείνη η μέρα έφτασε τελικά, ένιωθα σαν να με οδηγούσαν στη λαιμητόμο. Καθώς στεκόμουν απέναντι από τους μαθητές μου, άκουγα ξεκάθαρα το σφυροκόπημα της καρδιάς μου κι ένιωθα τα γόνατά μου να τρέμουν. Με κάποιο τρόπο, κατάφερα να ολοκληρώσω το μάθημα εκείνη τη μέρα, αλλά δεν ανυπομονούσα καθόλου για το δεύτερο μάθημα, που ήταν προγραμματισμένο για την επόμενη εβδομάδα.
Ευτυχώς, τα πράγματα αποδείχτηκαν πιο εύκολα την επόμε­νη φορά. (Αν δεν ήταν πιο εύκολα, θα είχα παραιτηθεί από τη διδασκαλία μια για πάντα.) Άρχισα να αναγνωρίζω τα πρόσωπα στην τάξη και να θυμάμαι τα ονόματα ορισμένων μαθητών. Στο τρίτο μάθημα τα πήγα καλύτερα απ’ ό,τι στο δεύτερο, καθώς

είχα αρχίσει να χαλαρώνω και να επικοινωνώ πιο άνετα με τους μαθητές. Μετά το έκτο μάθημα, πραγματικά λαχταρούσα να σταθώ μπροστά στους μαθητές και να διδάξω. Η αλληλεπίδρα­ση με τους μαθητές μού φαινόταν πλέον σαν μια ενδιαφέρου­σα πρόκληση. Μια μέρα, καθώς πλησίαζα σε εκείνη την άλλοτε τρομακτική αίθουσα όπου είχα πρωτοδιδάξει, συνειδητοποίησα ότι δεν φοβόμουν πια. Ο φόβος μου είχε μετατραπεί σε μια γλυ- κιά ανυπομονησία.
Χρειάστηκε να διδάξω πολλά διαφορετικά μαθήματα πριν καταφέρω να νιώσω άνετα μπαίνοντας στην τάξη χωρίς να κου­βαλάω έναν τεράστιο όγκο σημειώσεων. Ώσπου, κάποια μέρα, έφτασα στο σημείο να κρατάω μόνο μία σελίδα με τα βασικά σημεία που ήθελα να καλύψω στον συγκεκριμένο κύκλο μα­θημάτων. Το είχα κάνει... κι ας φοβόμουν. Είχα καταφέρει να απαλλαγώ από το φόβο της διδασκαλίας. Βέβαια, όταν άρχισα να παρουσιάζομαι και σε τηλεοπτικές εκπομπές, ο φόβος επα­νεμφανίστηκε. Ωστόσο, κάθε φορά που τα κατάφερνα, ο φόβος υποχωρούσε, ώσπου διαλύθηκε. Έτσι γίνεται.
Ένα άλλο μέρος του παιχνιδιού «Όταν θα... τότε θα...», που συνήθιζα να παίζω, είχε σχέση με το αίσθημα της αυτοεκτίμη­σης. «Όταν θα νιώθω καλύτερα με τον εαυτό μου... τότε θα το τολμήσω». Πρόκειται για άλλον έναν εσφαλμένο τρόπο αντίλη­ψης της πραγματικότητας. Πίστευα πως όταν θα βελτίωνα την εικόνα μου, ο φόβος θα εξαφανιζόταν και θα ήμουν ελεύθερη να επιτύχω τους στόχους μου. Δεν γνώριζα ιτώς ακριβώς θα βελ­τιωνόταν η εικόνα μου - ίσως με την πάροδο του χρόνου, την ηλικία και την ωριμότητα, ίσως μέσα από την αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους ή ίσως με ένα θαύμα που θα μου επέ­τρεπε να νιώθω υπέροχα με τον εαυτό μου. Μάλιστα, είχα αγο­ράσει μια αγκράφα ζώνης πάνω στην οποία ήταν χαραγμένο το μήνυμα «ΕΙΜΑΙ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ». Σκεφτόμουν ότι με τον καιρό θα αφομοίωνα αυτό το μήνυμα.

Ίσως όλες εκείνες οι κινήσεις να βοήθησαν ως ένα βαθμό. Όμως, εκείνο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο ήταν το αίσθημα επιτεύγματος που ένιωθα όποτε υπερνικούσα το φόβο και πε­τύχαινα μόνη μου τους στόχους μου. Τελικά, συνειδητοποίησα το εξής:

ΑΛΗΘΕΙΑ 3

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΝΙΩΣΕΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ: ΒΓΕΣ ΕΚΕΙ ΕΞΩ ΚΑΙ ΚΑΝ’ ΤΟ... ΚΙ ΑΣ ΦΟΒΑΣΑΙ.

Θα αρχίσεις να νιώθεις καλύτερα με τον εαυτό σου μόνο αφότου αναλάβεις δράση. Κάθε φορά που καταφέρνεις να κάνεις κάτι, όχι μόνο μειώνεται ο φόβος που σου προκαλεί η συγκεκριμένη κατάσταση, αλλά κερδίζεις κι ένα μεγάλο δώρο: ενισχύεις την αυτοεκτίμησή σου. Είναι ευνόητο, βέβαια, ότι κάθε φορά που θα πετυχαίνεις κάτι και θα απαλλάσσεσαι από το φόβο, θα νιώ­θεις τόσο καλά, ώστε θα διαπιστώνεις ότι υπάρχει και κάτι άλλο που θέλεις να επιτύχεις και... Μάντεψε! Ο φόβος θα επανεμφα­νίζεται, καθώς θα προετοιμάζεσαι νια να αντιμετωπίσεις τη νέα σου πρόκληση.
Στα εργαστήρια και τα σεμινάρια που παρακολούθησα στα πρώτα στάδια αντιμετώπισης του φόβου, έμαθα κάτι που με ανακούφισε και με έκανε να νιώσω απίστευτα καλύτερα με τον εαυτό μου:

ΑΛΗΘΕΙΑ 4

ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΛΟΓΙΚΟ ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ ΟΠΟΤΕ ΒΡΙΣΚΕΣΑΙ ΣΕ ΑΓΝΩΣΤΑ ΕΔΑΦΗ. ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΟΤΑΝ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΓΝΩΣΤΑ ΕΔΑΦΗ.

Αναρωτήθηκα: «Δηλαδή, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ζήλευα επειδή δεν φοβούνταν και προχωρούσαν στη ζωή τους, στην πραγματικότητα ένιωθαν φόβο; Και γιατί δεν μου το είπε ποτέ κανείς;» Μάλλον επειδή δεν ρώτησα ποτέ κανέναν. Πίστευα πως ήμουν ο μοναδικός άνθρωπος που ένιωθε τόσο ανεπαρκής. Και πόσο μεγάλη ήταν η ανακούφιση, όταν συνειδητοποίησα ότι όλοι ένιωθαν έτσι! Είχα παρέα όλους τους υπόλοιπους αν­θρώπους του κόσμου.
Θυμάμαι ένα άρθρο που είχα διαβάσει στην εφημερίδα, πριν από πολλά χρόνια, σχετικά με τον Εντ Κοχ, τον φαινομενικά ατρόμητο δήμαρχο της Νέας Υόρκης. Το άρθρο περιέγραφε πώς έμαθε κλακέτες, για να χορέψει με ένα συγκρότημα του Μπρόντγουεϊ σε μια προωθητική εκδήλωση. Ο δάσκαλός του έλεγε ότι ο δήμαρχος ήταν κατατρομοκρατημένος. Ήταν πολύ δύσκολο να το πιστέψω! Αυτός ο άντρας, που συχνά ερχόταν αντιμέτωπος με πλήθη αγριεμένων ανθρώπων, που είχε πάρει τόσες δύσκολες αποφάσεις που επηρέαζαν εκατομμύρια ζωές, που είχε σταθεί αντίκρυ στο λαό κατά την προεκλογική του εκ­στρατεία για τη θέση του δημάρχου... Αυτός ο άντρας φοβόταν να μάθει ένα απλό νούμερο με κλακέτες!
Όποιος γνωρίζει τις Αλήθειες για το Φόβο, δεν θα εκπλαγεί από το φόβο του δημάρχου. Οι κλακέτες ήταν για εκείνον μια άγνωστη δραστηριότητα, μια νέα δοκιμασία, και, επομένως, ήταν φυσικό να φοβάται. Όταν θα άρχιζε τα μαθήματα και θα μάθαινε τα βήματα, ο φόβος του θα υποχωρούσε και η εμπι­στοσύνη στον εαυτό του θα αυξανόταν. Έτσι, θα πρόσθετε ένα ακόμα επίτευγμα στα τόσα άλλα κατορθώματά του. Ακριβώς το ίδιο ισχύει για όλους μας. Καθώς όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα, όλοι μοιραζόμαστε τα ίδια συναισθήματα. Και ο φόβος δεν εξαιρείται.
Πολλές ιστορίες, παρόμοιες με του δημάρχου Κοχ έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί σε εφημερίδες, σε περιοδικά, σε βιβλία και στην τηλεόραση. Μέχρι να αιρομοιώσεις τις Αλήθειες για το Φόβο, θα ακούς, θα διαβάζεις και θα βλέπεις τέτοιες περιπτώσεις, χωρίς να αντιλαμβάνεσαι τις αδιόρατες αρχές που τις διέπουν. Μπορεί να μη συνειδητοποιείς τις ομοιότητες ανάμεσα στη ζωή σου και τις εμπειρίες των άλλων, ειδικά εκείνες των διασημοτή- των. Ίσως πιστεύεις πως αυτοί είναι κάποιοι τυχεροί άνθρωποι που δεν ένιωθαν φόβο, κι έτσι μπόρεσαν να φτάσουν εκεί που έφτασαν. Δεν είναι έτσι! Για να τα καταφέρουν, χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν αμέτρητες καταστάσεις που τους προκαλούσαν φόβο... Και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν καταστάσεις που τους τρομάζουν.

Εκείνοι που αντιμετώπισαν στη ζωή τους το φόβο με επιτυ­χία, γνωρίζουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, το μήνυμα αυτού του βιβλίου: Πρέπει να νιώσεις το φόβο. Και να το κάνεις... ακόμα κι αν φοβάσαι. Ένας πολύ επιτυχημένος φίλος μου, ένας άνθρω­πος αυτοδημιούργητος που δεν επέτρεψε σε κανένα εμπόδιο να αναχαιτίσει την πορεία του, όταν άκουσε τον τίτλο των μαθη­μάτων μου, κούνησε το κεφάλι του και είπε: «Ναι, νομίζω ότι μ’ αυτό τον τρόπο ζούσα πάντα τη ζωή μου, παρόλο που δεν το αντιλαμβανόμουν συνειδητά. Δεν θυμάμαι να υπήρξε ούτε μία φορά που να μη φοβήθηκα, αλλά ποτέ δεν άφησα το φόβο να με εμποδίσει να πάρω το ρίσκο που χρειαζόταν τη συγκεκριμένη στιγμή. Απλά προχωρούσα κι έκανα ό,τι έπρεπε να κάνω για να γίνουν οι ιδέες μου πράξη, ανεξάρτητα από το φόβο».
Αν δεν κατάφερες στη ζωή σου να αντιμετωπίσεις το φόβο, μάλλον δεν έμαθες ποτέ τις Αλήθειες του, μάλλον τον ερμήνευες σαν συναγερμό για υποχώρηση αντί να τον δεις σαν το πράσι­νο φως για να προχωρήσεις μπροστά. Τόσο καιρό, έπαιζες το παιχνίδι «Όταν θα... τότε θα...», που ανέφερα προηγουμένως. Όμως, το μόνο που χρειάζεται για να βγεις από τη φυλακή στην οποία έχεις αιχμαλωτίσει τον εαυτό σου είναι να εκπαιδευτείς σε έναν νέο τρόπο σκέψης.

Το πρώτο βήμα αυτής της επανεκπαίδευσης είναι να επανα­λαμβάνεις τις Αλήθειες για το Φόβο τουλάχιστον δέκα φορές τη μέρα επί ένα μήνα. Όπως θα ανακαλύψεις σύντομα, η αλλαγή ενός εσφαλμένου μοτίβου σκέψης απαιτεί συνεχή επανάληψη. Δεν αρκεί να γνωρίζεις τις Αλήθειες του Φόβου. Πρέπει να τις επαναλαμβάνεις διαρκώς στον εαυτό σου, μέχρι να τις αφομοιώ­σεις πλήρως, μέχρι να αναστρέψεις τη συμπεριφορά σου και να προχωρήσεις προς τους στόχους σου αντί να υποχωρείς. Δεν θα αναφέρουμε ξανά για ποιο λόγο η επανάληψη είναι τόσο σημα­ντική. Για την ώρα, δείξε μου εμπιστοσύνη και επαναλάμβανε τις Αλήθειες για το Φόβο, ξανά και ξανά.

Όμως, πριν αρχίσεις, θα ήθελα να προσθέσω στη λίστα μια πολύ σημαντική Αλήθεια. Μπορεί να έχεις ήδη αναρωτηθεί: «Γιατί θα πρέπει να υποβάλω τον εαυτό μου στην ταλαιπωρία που συνεπάγεται ένα ρίσκο; Γιατί να μη συνεχίσω να ζω τη ζωή μου όπως τη ζω;» Ίσως η απάντησή μου σε αυτό το ερώτημα να σε εκπλήξει. Είναι η εξής:

ΑΛΗΘΕΙΑ 5

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ ΜΙΑ ΖΩΗ ΓΕΜΑΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΦΟΒΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ.