μεγάλοι ζωγράφοι εξυμνούν τον Ελληνισμό!...

Οι μεγάλοι ζωγράφοι εξυμνούν τον Ελληνισμό!... (1)

Δείτε τι έγραφαν στο παρελθόν ορισμένα έντυπα για μία Έκθεση του Ρούμπεν και του Ρέμπραντ στην Ελλάδα, για να μάθουν κάποιοι Γερμανοί, που θέλουν να πουλήσουμε τα νησιά και τον Παρθενώνα για να … ξεχρεωθούμε, αλλά και όποιοι άλλοι πολεμούν τον Ελληνισμό, ότι υπεράνω όλων είναι η αγάπη για έναν τόπο που χάραξε τον δρόμο προς τη δημοκρατία και τον πολιτισμό!...

Π. Π. Ρούμπενς «Η αρπαγή του Γανυμήδη» («Θεοί και ήρωες» στην Πινακοθήκη)

Με εξαιρετικά δείγματα φλαμανδικής και ολλανδικής ζωγραφικής του 16ου και 17ου αιώνα, που αντλούν την έμπνευσή τους από τη μυθολογία και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, ξεκινά η Εθνική Πινακοθήκη τον φθινοπωρινό κύκλο εκδηλώσεών της. Πρόκειται για την έκθεση «Ελληνες θεοί και ήρωες την εποχή του Ρούμπενς και του Ρέμπραντ», που θα εγκαινιαστεί στις 28 του Σεπτέμβρη (8.30μμ) από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών και το Μουσείο Dorbrecht της Ολλανδίας. Οπως αναφέρθηκε στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου, «η έκθεση αποτελεί ένα μοναδικό εικαστικό γεγονός, που φιλοδοξεί να "συστήσει" στο ελληνικό κοινό τη ζωγραφική του 16ου και 17ου αιώνα, μέσα από την επιρροή που άσκησε σ' αυτές τις δύο σχολές η αρχαιοελληνική μυθολογία και ιστορία».
Οι ογδόντα περίπου πίνακες, που θα εκτεθούν, προέρχονται από κρατικές και ιδιωτικές συλλογές από όλον τον κόσμο (Λονδίνο, Παρίσι, Αμβέρσα, Βουδαπέστη, Μαδρίτη, Βιέννη, Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον κ.α.) και πολλοί από αυτούς σπάνια ταξιδεύουν σε άλλες χώρες. Ανάμεσά τους δύο έργα του Ρέμπραντ («Αθηνά» και «Φιλήμων και Βακχίς») και έξι έργα του Ρούμπενς («Το λουτρό της Αρτεμης», «Η αρπαγή του Γανυμήδη», «Ο Αλέξανδρος στέφει τη Ρωξάνη», «Μέδουσα», «Η πτώση του Φαέθοντος», «Το συμπόσιο του Αχελώου»). Ακόμη, θα εκτεθούν δημιουργίες των: Βαν Ντάικ, Μπρίγκελ, Γιόρντανς, Τενχάχελ κ.ά. Επιμελήτρια της έκθεσης από ελληνικής πλευράς είναι η επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Αγγέλα Ταμβάκη.
Την έκθεση της Πινακοθήκης συμπληρώνουν 50 χαρακτικά, αλλά και βιβλία της εποχής, τα οποία θα εκτίθενται από τις 29 του Σεπτέμβρη στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών (Μακρή 11, Μακρυγιάννη). (Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», Τρίτης 26 Σεπτεμβρίου 2000).
Έργα Ολλανδών και Φλαμανδών καλλιτεχνών του 16ου και 17ου αιώνα έως τις 8 Ιανουαρίου στην Εθνική Πινακοθήκη

«Ο Αλέξανδρος στέφει τη Ρωξάνη», δημιουργία του Ρούμπενς

Μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει το ελληνικό κοινό τη μυθολογία του, αλλά και το νόημα και την αλληγορική διάσταση που έδωσαν στα αρχαία θέματα οι Ολλανδοί και Φλαμανδοί καλλιτέχνες του 16ου και 17ου αιώνα, προσφέρει η έκθεση που εγκαινιάστηκε πριν λίγες μέρες στην Εθνική Πινακοθήκη. «Ελληνες θεοί και ήρωες την εποχή του Ρούμπενς και του Ρέμπραντ», είναι ο τίτλος της και πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών και το Μουσείο Ντόρντρεχτ της Ολλανδίας.
Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται μαζί έργα Φλαμανδών και Ολλανδών ζωγράφων του 16ου και 17ου αιώνα, που πραγματεύονται θέματα από τη μυθολογία και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας. Είναι σημαντικό για τους επισκέπτες να δουν μαζί έργα των δύο αυτών σχολών, οι οποίες είναι διαφορετικές μεταξύ τους. Οι θεατές έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τις εντυπωσιακές ομοιότητες, αλλά και τις ουσιαστικές διαφορές των έργων, οι οποίες συνδέονται με τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που σημειώθηκαν μετά το 1580, όταν χωρίστηκαν οι Κάτω Χώρες. Η μεν Φλάνδρα εξακολούθησε να επηρεάζεται από την Ισπανία, ενώ η Ολλανδία απομακρύνθηκε από την επιρροή της.
Οι περιπέτειες του Οδυσσέα και του Αχιλλέα, οι έρωτες του Δία και των άλλων θεών του Ολύμπου, οι άθλοι του Ηρακλή, τα κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα ονόματα και οι ιστορίες των μεγάλων πρωταγωνιστών της ιστορίας και της μυθολογίας, ενέπνευσαν τους καλλιτέχνες που αντιπροσωπεύονται στην έκθεση. Συγκεκριμένα, εκτίθενται δημιουργίες των: Ρέμπραντ, Ρούμπενς, Βαν Ντάικ, Μπρέγκελ, Γιόρντανς, Τενχάχελ, Ιαν Στιν, Φέρντιναντ Μπολ κ.ά.
Οι 74 παρουσιαζόμενοι πίνακες, προέρχονται από κρατικές και ιδιωτικές συλλογές από όλον τον κόσμο (Λονδίνο, Παρίσι, Αμβέρσα, Βουδαπέστη, Μαδρίτη, Βιέννη, Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον κ.ά.) και πολλοί από αυτούς σπάνια ταξιδεύουν σε άλλες χώρες. Ανάμεσά τους τα έργα του Ρέμπραντ: «Αθηνά» και «Φιλήμων και Βακχίς», δύο από τα ελάχιστα - επτά στο σύνολο - δείγματα της «ζωγραφικής της ιστορίας» με μυθολογικά θέματα του μεγάλου καλλιτέχνη. Αντίθετα, για τον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, η μυθολογία ήταν βασική πηγή εικονογραφίας για την τέχνη της αυλής της καθολικής Φλάνδρας, που τελούσε κάτω από τον έλεγχο των Ισπανών αντιβασιλέων. Στην Εθνική Πινακοθήκη εκτίθενται έξι έργα του Ρούμπενς: «Το λουτρό της Αρτεμης», «Η αρπαγή του Γανυμήδη», «Ο Αλέξανδρος στέφει τη Ρωξάνη», «Η κεφαλή της Μέδουσας» (μαζί με τον Φρανς Σνάιντερς), «Η πτώση του Φαέθοντος», «Το συμπόσιο του Αχελώου» (μαζί με τον Γιαν Μπρέγκελ).

«Αθηνά», έργο του Ρέμπραντ

Στην έκθεση «Ελληνες θεοί και ήρωες την εποχή του Ρούμπενς και του Ρέμπραντ», τα περισσότερα έργα είναι δείγματα «ζωγραφικής της ιστορίας» με μυθολογικά και ιστορικά θέματα. Τα δημοφιλέστερα μυθολογικά θέματα, όπως είναι η Αφροδίτη και ο Αδωνις, η Κρίση του Πάριδος ή η Αρτεμις και ο Ακταίων αντιπροσωπεύονται από πολλά παραδείγματα, χωρίς να παραλείπονται και κάποια άλλα που απεικονίστηκαν σπάνια. Τα πορτρέτα με μυθολογική μεταμφίεση αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία: πρόκειται για προσωπογραφίες μελών των ανώτερων κοινωνικών τάξεων και ευγενών που παίζουν το ρόλο μυθολογικών μορφών. Η έκθεση περιλαμβάνει ακόμη μια ομάδα έργων όπου το κύριο θέμα είναι το τοπίο, ενώ η μυθολογική σκηνή αποτελεί ένα απλό συμπλήρωμα. Οι πίνακες παρουσιάζονται λίγο - πολύ με χρονολογική σειρά, αν και σε πολλές περιπτώσεις επιχειρείται μια αντιπαράθεση παρόμοιων ή σχετικών θεμάτων.
Το κύριο μέρος της έκθεσης, που φιλοξενείται στην Πινακοθήκη, συμπληρώνουν και 50 χαρακτικά ανάλογης θεματολογίας, τα οποία εκτίθενται στο Ολλανδικό Ινστιτούτο (Μακρή 11, Μακρυγιάννη). Επιμελητές της έκθεσης στο σύνολό της είναι, από ολλανδικής πλευράς ο αναπληρωτής διευθυντής του Μουσείου Ντόρντρεχτ, Πέτερ Σχουν, ο ειδικός ερευνητής Σάντερ Πάαρλμπεργκ και από ελληνικής πλευράς, η επιμελήτρια της Πινακοθήκης, Αγγέλα Ταμβάκη. Η έκθεση, που στις 3 Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Ντόρντρεχτ στην Ολλανδία, συνοδεύεται από κατάλογο - σε τρεις εκδόσεις: αγγλικά, ολλανδικά και ελληνικά - με κείμενα ειδικών που διαφωτίζουν τη συγκεκριμένη περίοδο. Μπορείτε να την επισκεφτείτε καθημερινά (και Σάββατο) από 9π.μ. έως 3μμ, εκτός Τρίτης. Επίσης, θα είναι ανοιχτή τα απογεύματα της Δευτέρας και της Τετάρτης (6μ.μ. - 9μ.μ.), αλλά και την Κυριακή (10π.μ. - 2μ.μ). (Εφημερίδα «Ριζοσπάστης» Κυριακής 1ης Οκτωβρίου 2000).

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΥΤΟΥ

Ο Ερμής αποκοιμίζει με το φλάουτό του τον Άργο τον Πανόπτη, που φυλάει την Ιώ, η οποία είναι μεταμορφωμένη σε αγελάδα. (Έργο του Ρούμπενς)

Ο Ρούμπενς, Πέτερ Πάουλ (1577-1640). Φλαμανδός ζωγράφος. Γεννήθηκε στο Ζίγκεν της Βεστφαλίας και ανήκε σε εύπορη οικογένεια. Μετακόμισαν με την οικογένειά του στην Αμβέρσα το 1587. Το 1591 ο Ρούμπενς μαθήτευσε για ένα εξάμηνο δίπλα στο Βεράεχτ, μετά στο Βαν Νοόρτ και τέλος στον Ότο Βένιους, άνθρωπο με πλατιά μόρφωση. Κοντά του έμεινε ο Ρούμπενς οχτώ χρόνια και εικοσιτριών χρόνων πια ταξίδεψε στην Ιταλία, όπου ορίστηκε ζωγράφος της αυλής του δούκα της Μάντοβα. Τα ταξίδια του στην Ιταλία διάρκεσαν ως το 1602. Το 1603 συνόδεψε μια διπλωματική αποστολή του δούκα προς το Φίλιππο Γ’ στη Μαδρίτη, όπου θαύμασε και μελέτησε τα έργα του Τιτσιάνο και του Ραφαήλ στη Βασιλική Πινακοθήκη. Γύρισε στην Αμβέρσα, όταν πέθανε η μητέρα του, και διορίστηκε ζωγράφος στην αυλή του Ισπανού κυβερνήτη των Κάτω Χωρών. Παντρεύτηκε το 1609 και άρχισε μια λαμπρή καριέρα, που τον καθιέρωσε ως το σημαντικότερο ζωγράφο της Βόρειας Ευρώπης και το μεγαλύτερο εκπρόσωπο του μπαρόκ στο βορρά. Μετά την επιτυχία των έργων του «Η ύψωση του Σταυρού» (1610) και «Η αποκαθήλωση» (1611-1614), τα οποία βρίσκονται στον καθεδρικό ναό της Αμβέρσας, οι παραγγελίες υπήρξαν τόσο πολλές, ώστε ο Ρούμπενς αναγκάστηκε να μαζέψει γύρω του πλήθος άλλων ζωγράφων, οι οποίοι περισσότερο ή λιγότερο συμπλήρωναν τους πίνακες. Ο ίδιος περιοριζόταν συνήθως στη σχεδίαση των μορφών. Μερικοί από αυτούς τους βοηθούς εξελίχτηκαν σε σημαντικούς ζωγράφους, όπως ο Μπρίγκελ, ο Ζαν Βίλντενς, ο Πολ ντε Βος, ο Φρανς Σνίτερς κ.ά. Οι σημαντικότερες παραγγελίες που ανέλαβε ο Ρούμπενς ήταν η διακόσμηση της Ιησουίτικης Εκκλησίας στην Αμβέρσα, η εικονογράφηση της ιστορίας των Μεδίκων στο παλάτι του Λουξεμβούργου στη Γαλλία, η εικονογράφηση της οροφής του Χουάιτχολ στο Λονδίνο κ.ά. Εκτός από αυτά ζωγράφισε αμέτρητα πορτρέτα, εικόνες από κυνήγια, τοπία, θρησκευτικές εικόνες, σκηνές από την κλασική μυθολογία και ιστορία, αλληγορίες, σχέδια για χαλιά, εικονογράφησε βιβλία κ.ά. Από τον κυβερνήτη της Φλάνδρας χρησιμοποιήθηκε σε διπλωματικές αποστολές προς την Ολλανδία (1624), όπου γνώρισε το Φρανς Χαλς, στην Ισπανία (1628), όπου αντέγραψε τα έργα του Τιτσιάνο και γνώρισε το Βελάσκεθ, στην Αγγλία, όπου ο Κάρολος ο Α' τον έχρισε ιππότη. Το 1627 πέθανε η γυναίκα του και σε ηλικία 53 ετών ξαναπαντρεύτηκε τη δεκαεξάχρονη Ελένη Φουρμέντ, μοντέλο των τελευταίων πινάκων του και θέμα πολλών προσωπογραφιών. Το 1635 ο Ρούμπενς προσβλήθηκε από αρθρίτιδα, συνέχισε όμως να εργάζεται ως το 1639. Πέθανε 63 χρονών αφήνοντας πίσω του μεγάλο αριθμό έργων. Υπήρξε ο κυριότερος εκπρόσωπος του μπαρόκ με το αισθησιακό του χρώμα, την έντονη κίνηση, την πλούσια φαντασία και τη διακόσμηση. Μερικά από τα γνωστά έργα του είναι: «Οι Ευαγγελιστές», «Η Σταύρωση», «Η Δεύτερη Παρουσία», «Αυτοπροσωπογραφία», «Η Ισαβέλα», «Οι τρεις Χάριτες», «Η κρίση του Πάρη», «Η Προσκύνηση των Μάγων», «Το χτύπημα της Λόγχης», «Αλβέρτος και Ισαβέλα» κ.ά.

Ρέμπραντ, Χάρμενσον βαν Ρέιν (1606-1669). Ολλανδός ζωγράφος και χαράκτης. Γεννήθηκε στο Λέιντεν και ήταν γιος εύπορου μυλωνά. Μετά από ένα χρόνο φοίτησης στο πανεπιστήμιο του Λέιντεν, πήρε μαθήματα ζωγραφικής από ένα μάλλον άσημο ζωγράφο και στη συνέχεια για έξι μήνες σπούδασε δίπλα στον Λάστμαν, στο Άμστερνταμ. Στα 1625 επέστρεψε στο Λέιντεν, όπου μαζί με το Γιαν Λιέβενς άνοιξαν εργαστήριο. Τα έργα του Ρέμπραντ αυτής της περιόδου δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή στη φωτοσκίαση και έχουν ως θέμα επιστήμονες μέσα σε τεράστια δωμάτια ή είναι σπουδές σε γεροντικά πρόσωπα. Στα τέλη του 1631 επέστρεψε στο Άμστερνταμ και ζωγράφισε τον πίνακα που τον έκανε γνωστό στους συγχρόνους του, «Το μάθημα ανατομίας του καθηγητή Τουλπ». Τα επόμενα δέκα χρόνια ήταν χρόνια ευημερίας. Ζωγράφισε πολλά πορτρέτα, παντρεύτηκε τη Σάσκια βαν Ίλεμπουρχ, πλούσια κληρονόμο, και ξόδευε περισσότερα απ' όσα κέρδιζε. Το 1642 πέθανε η γυναίκα του αφήνοντάς του ένα γιο, τον Τίτο. Το 1656 κήρυξε πτώχευση, τα έργα του βγήκαν σε δημοπρασία και ο ίδιος βρήκε καταφύγιο στο εβραϊκό γκέτο του Άμστερνταμ. Ήταν ένα βαθιά θρησκευτικό πνεύμα και πιστός προτεστάντης. Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του συντηρήθηκε από το γιο του και την ερωμένη του, πρώην υπηρέτρια και μοντέλο του. Ζωγράφιζε θέματα παρμένα από τη Βίβλο, καθώς και γέρικες μορφές του γκέτο. Ο θάνατός του δεν τάραξε κανέναν ούτε αντιλήφθηκαν ποτέ οι σύγχρονοί του τη σημασία του έργου του. Τα έργα του Ρέμπραντ υπολογίζονται σε 300 χαρακτικά, 2.000 σχέδια και 650 πίνακες. Τα πιο γνωστά είναι οι αυτοπροσωπογραφίες του, 60 περίπου πίνακες, το πορτρέτο του πατέρα του ως αργυραμοιβού, τα πορτρέτα της μητέρας του, του γιου του και της γυναίκας του κ.ά. Επίσης η περίφημη «Νυχτερινή σκοπιά», «Η Συντεχνία των υφασματοποιών», «Ο Πολωνός ιππέας», «Η κεφαλή γέροντα», «Η επιστροφή του ασώτου», «Η Εβραία νύφη», «Ο Άγιος Ματθαίος» κ.ά. (Πηγή Βιογραφιών: Εγκυκλοπαίδεια "Μαλλιάρης-παιδεία").