Παρασκευή 25 Ιουλίου 2014

Επίκαιρες Σκέψεις πάνω στον «Δειλό» του Θεόφραστου


Αναρτήθηκε από  //  4 Νοεμβρίου 2012  //  Top Articles, γιατί άραγε;  //  0 Σχόλια
Ο φιλόσοφος που έζησε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Κ.Ε., Θεόφραστος πέρασε στην ιστορία κυρίως λόγω του έργου του με τον τίτλο «Χαρακτήρες». Πρόκειται για τριάντα σύντομα σχεδιάσματα ανθρώπινων χαρακτήρων που αποτέλεσαν παραδείγματα για τους μετέπειτα συγγραφείς της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και αντικείμενο μίμησης για πολλά έργα γραμμένα στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Είτε πρόκειται για ένα εγχειρίδιο ηθικού, είτε ρητορικού, είτε ακόμα και κωμικού περιεχομένου μέσα στους «Χαρακτήρες» βρίσκουμε μία σειρά περιγραφών ανθρώπων ο Θεόφραστος ξεκινάει το έργο του με την εξής φράση:
«Πολλές φορές στο παρελθόν απόρησα, ίσως μάλιστα και να μην πάψω ποτέ να απορώ, όταν εφιστώ την προσοχή μου σ’ αυτό το ζήτημα: για ποιο λόγο τέλος πάντων και ενώ όλη η Ελλάδα απλώνεται κάτω από τον ίδιο ουρανό και όλοι οι Έλληνες μορφώνονται με τον ίδιο τρόπο, συμβαίνει σε εμάς να μη διαθέτουμε την ίδια συγκρότηση στους χαρακτήρες μας.»
Μετά από αυτή την απορία ο φιλόσοφος καταλήγει ότι υπάρχουν αγαθοί, αλλά και φαύλοι άνθρωποι, ενώ προκαλεί ενδιαφέρον γιατί επιλέγει να παρουσιάσει τους δεύτερους αποκλείοντας οποιοδήποτε τυχόν θετικό στοιχείο έχουν. Ο ίδιος δίνει παρακάτω την απάντηση:
«…πιστεύω ότι οι γιοι μας θα γίνουν καλύτεροι αν τους έχουμε αφήσει κληρονομιά τέτοια συγγράμματα, τα οποία αν τα χρησιμοποιήσουν ως υποδείγματα, θα επιλέξουν να συνυπάρχουν και να συναναστραφούν με τους πιο ευπρεπείς από τους ανθρώπους, ώστε να μη γίνουν κατώτεροί τους.»
Τίποτα δεν είναι τυχαίο, λοιπόν και έχεις ολοκληρωτική ευθύνη στην επιλογή με αυτούς που συναναστρέφεσαι και ποιον επιλέγεις να κάνεις «πνευματικό σου σύμμαχο».
Ας δούμε ένα απόσπασμα του πώς περιγράφει τον «Δειλό» ο Θεόφραστος:
«Χωρίς αμφιβολία η δειλία θα φαινόταν ότι είναι μία υποχώρηση ψυχής, εξαιτίας του φόβου, ενώ ο δειλός το είδος του ανθρώπου, που όταν πλέει στη θάλασσα, παίρνει τα βράχια για πειρατικά πλοία. Αν έρθει κανένα κυματάκι, ρωτά μήπως κάποιος από τους συνεπιβάτες τους δεν είναι μυημένος. Εμφανίζεται ξαφνικά στον κυβερνήτη και τον ρωτά αν έχουν κάνει τη μισή διαδρομή και πώς του φαίνεται ο καιρός. Σε εκείνον που κάθεται δίπλα τού λέει ότι τον φόβισε κάποιο όνειρο … παρακαλεί να τον βγάλουν στην στεριά.
Όταν υπηρετεί στον πόλεμο και επιτίθεται το πεζικό, είναι ικανός να τους καλέσει όλους και να τους ζητήσει να πάνε να σταθούν πρώτα πλάι του και να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά, λέγοντας ότι είναι καθήκον τους να αναγνωρίζουν ποιοι είναι οι εχθροί. Αν ακούσει κραυγές και δει ανθρώπους να πέφτουν, λέει σε εκείνους που στέκονται δίπλα του ότι ξέχασε να πάρει το σπαθί του πάνω στη βιασύνη. Τρέχει μέσα στη σκηνή του και στέλνει έξω το δούλο του με τη διαταγή να παρακολουθεί τη θέση των εχθρών. Κρύβει το σπαθί του κάτω από το μαξιλάρι και ξοδεύει χρόνο κάνοντας ότι το ψάχνει …»
Το παραπάνω απόσπασμα περιγράφει ακριβώς αυτό που συμβαίνει επανειλημμένως γύρω σου σήμερα: Όχι απλά δειλούς—ανθρώπους σε μία παγ(ι)ωμένη στάση—αλλά χειρότερα ακόμα. Για να συνεχίσει ο δειλός να ζει και να προχωράει χρειάζεται ψευδαισθήσεις, -ισμούς, πνευματικά δεκανίκια και πατερίτσες. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα ανέπτυξε το «σύνδρομο της εξαφάνισης του είδους του», δηλαδή ελπίζει πως όπως τα ζώα υπό εξαφάνιση σήμερα, έτσι και εκείνος σαν ένα άλλο ζώο σε εξαφάνιση, κάποιος/-οι έχει δημιουργήσει το αντίστοιχο υπερ-διαστατικο-πνευματικο-αφυπνιστικο-διασωστικό οργανισμό WWF που χάρη στις ευγενικές χορηγίες εράνων, τηλεοπτικών μαραθωνίων, σκαφών, σωστικών πλοκαμιών και παγωνόκοκοροφτέρων θα μπορέσει να συνεχίσει να αναπαράγεται στον «ζωολογικό κήπο της Εδέμ με ασφάλεια».
Φυσικά είναι σίγουρος ότι έχει κάνει όλες τις απαραίτητες κινήσεις για αυτό το επικείμενο σώσιμό του, για αυτό όταν βλέπει να αργεί να έρθει η «κιβωτός», κοιτάει καχύποπτα γύρω του ποιος δεν έχει ακολουθήσει πιστά τα βήματα της «πνευματική μυήσεως». Αλίμονο αν είστε συνεπιβάτης του στην «κιβωτό της σωτηρίας» και τύχει και πέσετε σε καμία υπερ-διαστατική λακούβα! Θα σας κοιτάξει με ολόκληρο το ανοικτό του τρίτο μάτι και θα ξέρει σίγουρα ότι δεν χορέψατε στο σωστό ρυθμό των τριών ογδόων το «χορό της κουταλ-ίνης», λόγο για να σας καρφώσει στον κυβερνήτη και να του τα ψάλλει και αυτού ένα χεράκι που βάζει μέσα στην κιβωτό όποιον και όποιον χωρίς τη σωστή «πνευματική βίζα». Δεν πάμε για τουρισμό, αλλά για μόνιμη εγκατάσταση στην 9η πλέον διάσταση, βρε αδερφέ! Λίγη σοβαρότητα, παρακαλώ!
Όλα αυτά είναι απόρροια ενός ίσως και μόνο πράγματος: της εμμονής να αντιλαμβάνεται ο δειλός τον κόσμο του μέσα από τις διόπτρες, τις πνευματικές φούσκες, τα πνευματικά δεκανίκια και κάθε είδους βοηθήματα και όχι γιατί είναι απλά δειλός, αλλά γιατί του λείπει ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό: η Επιμονή. Έχει φυσικά εμμονές, αλλά ούτε ίχνος επιμονής (και δεν εννοώ υπομονή, άλλη μία κατάσταση αποτελέσματος).
Επιμονή σημαίνει διάρκεια, αλλά διάρκεια που δεν φθείρεται από κάθε είδους εμπόδιο που θα βρει μπροστά της. Η διάρκεια δεν είναι κατάσταση ηρεμίας, αλλά μία συνεχής κίνηση, ένα διαρκές νόημα που με επιμονή ο άνθρωπος ακολουθεί σχηματίζοντας και ερμηνεύοντας τις παρατηρήσεις του. Η έννοια της διάρκειας είναι έμφυτη στην επιμονή, όχι όμως μία άγονη επιμονή που σε σπρώχνει με το ζόρι να τελειώσει άλλη μία μέρα και να αρχίσει μία άλλη. Η γόνιμη επιμονή για να έχει διάρκεια χρειάζεται να έχει και στόχο.
Η οποιαδήποτε μορφής επιμονή είναι αδρανής αν δεν επιμένει σε κάτι που αξίζει, δηλαδή απλά την έμφυτη θέληση να υπερκεράσει ο άνθρωπος τις όποιες δυσκολίες και την αδράνεια δημιουργώντας ο ίδιος το νόημα της ζωής τους, απαλλαγμένος ολοκληρωτικά από «βοηθήματα». Η έννοια της επιμονής δεν συμβαδίζει με τη χρήση εξωγενών «βοηθημάτων» γιατί ακριβώς όλα αυτά δεν έχουν κάτι βασικό: την ΔΙΑΡΚΕΙΑ και την ΑΝΑΛΥΨΗ ΕΥΘΥΝΗΣ, βασικά στοιχεία της προσωπικότητας του πολεμιστή και βασικά στοιχεία έλλειψης του μαζάνθρωπου.
Σκέψου από πόσους ανθρώπους περιτριγυρίζεσαι που είναι χαρισματικοί, ταλαντούχοι και ευρηματικοί, αλλά δεν έχουν ΔΙΑΡΚΕΙΑ (επιονή, συνέχεια) και δεν αναλαμβάνουν την ΕΥΘΥΝΗ της ζωής τους, ενώ ταυτόχρονα τρέμουν στην ιδέα ότι δεν βρίσκονται στο «σωστό στρατόπεδο» της επικείμενης διάσωσής τους, ότι δεν έχουν ποντάρει τις μάρκες τους σε όλους τους πιθανούς σωτήρες τους μια και αλίμονο για αυτούς δεν είναι μία επιλογή απλά ανάμεσα στο κόκκινο και μαύρο. Και όταν παρόλα αυτά σηκωθεί το κυματάκι ψάχνει επίμονα δειλά στους γύρω του να βρει την παραφωνία, χρόνος χαμένος στην αναζήτηση μίας «σωτηριολογικής τελειότητας».
Θα έλεγα όμως ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της επιμονής δεν είναι μόνο η δειλία. Είναι ακόμα η εμμονική πρόσληψη της ίδιας της πραγματικότητας εντελώς γραμμικά, που όταν κάτι δεν βρίσκεται στο χάρτη πορείας του ανθρώπου, η έλλειψη φαντασίας και βούλησης το μεταμορφώνει στο τέρας της αυτο-λύπησης. Είναι η ίδια η συνήθεια σύγκρισης της προσωπικής πορείας του καθενός, με τις περισσότερο ή λιγότερο «ευνοημένες» πορείες των άλλων. Είναι επίσης η ίδια η παράδοση άνευ όρων στην αδράνεια ή θα έλεγα καλύτερα στην τεμπελιά και η ευκολία του να παραδίδεται στη γκρίνια και στην απογοήτευση. Δειλία είναι η ευκολία του να παρατάς τον πόλεμο και ταυτόχρονα να επικρίνεις όσους πολεμούν, ειδικά όσους πολεμούν με τρόπους που εσύ δεν συμφωνείς και γι αυτό η αυτολύπηση είναι μονόδρομος ! Ο απόλυτα παρανοϊκός παραλογισμός. 
Το αντίθετο της δειλίας δεν είναι το θάρρος, αλλά η ΕΠΙΜΟΝΗ στους στόχους σου, στόχοι που έχουν ΔΙΑΡΚΕΙΑ και αξία όταν δεν συνοδεύονται από συνταγογραφούμενες ιάσεις και θεραπείες τρίτων. Ο άνθρωπος που δεν έχει επιμονή ικανοποιείται απλά με τη μετριότητα ανεξάρτητα από τα ταλέντα και τις δεξιότητές του, είναι με λίγα λόγια δειλός. Αναλογίσου ποια είναι η σχέση σου με την επιμονή και τους στόχους σου;
Μήπως καλύτερα θα προτιμούσες τελικά να σε περιτριγύριζαν άνθρωποι όχι και τόσο ευφυείς, όχι και τόσο ταλαντούχοι, όχι και τόσο έξυπνοι, αλλά με ξεκάθαρους στόχους με διάρκεια και επιμονή. Είναι τελικά η δειλία απόρροια φόβου ή μήπως λάθος που κάνει κάποιος νομίζοντας τα βράχια για πειρατικά πλοία όταν οικειοθελώς επιβιβάζεται σε «κιβωτούς σωτηρίας».
Άσκηση Για Ελευθερία
Κάνε μια λίστα με τους ανθρώπους που συναναστρέφεσαι και δες ποιοί και πόσο δειλοί είναι, θα το καταλάβεις από την ΕΠΙΜΟΝΗ και την ΔΙΑΡΚΕΙΑ στους ΣΚΟΠΟΥΣ τους. Μετά αποφάσισε αν τους θέλεις στην ζωή σου. Το να συναναστρέφεσαι με δειλούς σε κάνει κι εσένα το ίδιο, κατά το γνωστό «με στραβό κοιμάσαι, το πρωί αλληθωρεύεις»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου