"ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ"

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΛΔΑΡΑΣ-ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: "ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ" (MINOS MSM 178)

Θεωρώ ότι αυτός ο δίσκος συγκαταλέγεται μέσα στους είκοσι κορυφαίους όλων των εποχών στην ελληνική δισκογραφία και είναι μακράν ο καλύτερος του Απόστολου Καλδάρα, ανώτερος ακόμη κι από τη «Μικρά Ασία» κι ας μην είχε τις ίδιες μεγάλες πωλήσεις. Μπορεί η τελευταία να «γέννησε» μεγάλα και σπουδαία τραγούδια που θα μείνουν για πάντα στη μνήμη μας, όμως ο «Βυζαντινός εσπερινός» πιστεύω ότι είναι το κάτι άλλο τόσο από ενορχηστρωτικής, όσο και από ερμηνευτικής πλευράς.

Ο Θεσσαλός συνθέτης, πάντα πρωτοπόρος και νεωτεριστής στο ελληνικό τραγούδι, με αυτό το δίσκο ανοίγει νέους δρόμους στη μουσική του τόπου μας. Χρησιμοποιώντας τους ήχους της βυζαντινής οκταήχου, δημιουργεί δώδεκα καταπληκτικές μελωδίες που καμία δε μοιάζει με την άλλη. Βασισμένος σε παραδοσιακά όργανα όπως το σαντούρι, το λαούτο και το κλαρίνο, πετυχαίνει να «παντρέψει» στοιχεία του δημοτικού τραγουδιού με το λαϊκό και το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό.

Ο δίσκος κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1973 με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και τη Χάρις Αλεξίου, όπως κι ένα χρόνο νωρίτερα στη «Μικρά Ασία». Ωστόσο, η συγκεκριμένη δουλειά ξεκίνησε με εντελώς διαφορετικό σκεπτικό. Σκοπός του Καλδάρα ήταν η δημιουργία ενός έργου με τον τίτλο «Ελληνισμός» πάνω σε στίχους του Πυθαγόρα, προορισμένο για τον Στέλιο Καζαντζίδη.

Όμως, μια παρεξήγηση συνθέτη και στιχουργού στάθηκε αφορμή να «ναυαγήσει» το σχέδιο κι επομένως κλήθηκε να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο οποίος εξ αρχής διαφώνησε με την περιορισμένη θεματολογία που είχε κατά νου ο Καλδάρας κι έτσι ο «Ελληνισμός» απορρίφθηκε. Τη λύση ως προς τον τίτλο έδωσε ο παραγωγός του δίσκου Αχιλλέας Θεοφίλου, «βαφτίζοντάς» τον «Βυζαντινός εσπερινός».

Σύμφωνα με δημοσίευμα εφημερίδας που περιέχεται στο βιβλίο που συνοδεύει το «Μουσικό κουτί» του Γιώργου Νταλάρα, το έργο μέσα στους πρώτους δυόμισι μήνες κυκλοφορίας του είχε πουλήσει 20.168 αντίτυπα, αριθμός κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητος. Ωστόσο, δεν έφτασε το «χρυσό» όριο των 50.000 χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει κάτι όσον αφορά την αξία του. Όσο για τις ερμηνείες των δύο τραγουδιστών τα λόγια είναι περιττά, ενώ δε μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο από τα τραγούδια, αφού και τα δώδεκα είναι το ένα καλύτερο από το άλλο: «Εκεί που σμίγει η Δύση κι η Ανατολή», «Βάρα νταγερέ», «Για πιάσε γύφτο σφυρί κι αμόνι», «Καμπάνα του εσπερινού», «Αχ και να 'μουνα το παλικάρι», «Στην ξενιτιά» και όλα τα υπόλοιπα. Ποιο να πρωτοδιαλέξει κανείς...

Ο δίσκος ηχογραφήθηκε στα στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο και βοηθούς τον Μίμη Καννή και τον Γιώργο Τζάννες. Το αριστουργηματικό εξώφυλλο είναι κέντημα της Ρούλας Μάτσα πάνω σε λινάτσα, ενώ στο εσώφυλλο του άλμπουμ υπάρχουν φωτογραφίες των τεσσάρων συντελεστών και σημείωμα του συνθέτη, στο οποίο αναλύει το σκεπτικό του εν λόγω έργου του κι ευχαριστεί όσους βοήθησαν για να γίνει πραγματικότητα.

Και κάτι τελευταίο: Στον «Βυζαντινό εσπερινό» υπάρχει κι ένα καταπληκτικό ορχηστρικό κομμάτι, το «Απτάλικο». Πάνω στην ίδια μελωδία, ο Απόστολος Καλδάρας έγραψε στίχους και το τραγούδησε ο Ηλίας Κλωναρίδης το 1981 με τίτλο «Αστραφτοκοπήσαν τα μαχαίρια» μέσα από το δίσκο «Η συνάντηση» που έκανε με τον συνθέτη.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Εκεί που σμίγει η Δύση κι η Ανατολή (Γ. Νταλάρας)
2. Βάρα νταγερέ (Χ. Αλεξίου)
3. Για πάρε γύφτο σφυρί κι αμόνι (Γ. Νταλάρας)
4. Καμπάνα του εσπερινού (Χ. Αλεξίου)
5. Για πάρε μάνα (Γ. Νταλάρας)
6. Απτάλικο (Ορχηστρικό)
7. Αχ και να 'μουνα το παλικάρι (Γ. Νταλάρας)
8. Με βρήκε ο χάρος (Γ. Νταλάρας)
9. Στην ξενιτιά (Χ. Αλεξίου)
10. Κάπου χαράζει (Γ. Νταλάρας)
11. Τα χεράκια μου δεμένα (Χ. Αλεξίου)
12. Η Παναγιά (Γ. Νταλάρας και χορωδία)